COĞRAFYANIN DİLİ VE COĞRAFYA EĞİTİMİ: KÜLTÜR VE MEKÂNIN DİL ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Authors : Cansu Taşkan

Pages : 727-754

View : 68 | Download : 77

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Coğrafya eğitimi, yalnızca doğal unsurların aktarımını değil, aynı zamanda mekân, kültür ve dil arasındaki etkileşimleri anlamayı da içerir. Bu etkileşimler, öğrencilerin çevrelerini algılama biçimlerini, kültürel değerler hakkındaki farkındalıklarını ve mekânsal kavrayışlarını doğrudan etkiler. Eğitim materyalleri, bu süreçte kritik bir rol oynar ve özellikle ders kitapları, coğrafi bilginin sunumunda en önemli araçlardan biri olarak kabul edilir. Bu çalışma, Türkiye’deki lise coğrafya ders kitaplarında yer alan yerel ve kültürel unsurların temsil biçimlerini inceleyerek, dil ve görsellerin pedagojik işlevlerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan 9., 10., 11. ve 12. sınıf coğrafya ders kitapları doküman analizi ve tematik analiz yöntemleriyle ele alınmıştır. Analizler, yerel unsurların doğal ve beşerî bağlamlarda işlendiğini, ancak bölgeler arasında belirgin bir dengesizlik olduğunu göstermektedir. Batı Anadolu detaylı bir şekilde ele alınırken, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki tarihî ve kültürel zenginlikler yüzeysel bir şekilde temsil edilmiştir. Dilsel inceleme, kavramların çoğunlukla tanımlama düzeyinde kaldığını ve bağlam eksikliklerinin, öğrencilerin kavrayış süreçlerini sınırladığını ortaya koymaktadır. Görsel materyaller genelde metinleri destekleyici nitelikte olsa da, haritaların genelleştirilmiş yapısı ve açıklama eksiklikleri, bu materyallerin pedagojik etkisini sınırlamaktadır. Sonuçlar, ders kitaplarının öğrencilerin coğrafi farkındalıklarını artırmada güçlü bir potansiyele sahip olduğunu, ancak içerik ve temsil dengesizliklerinin bu potansiyeli sınırlayabileceğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, kitapların daha dengeli bir içerik yapısıyla güncellenmesi, kavramların bağlamsal örneklerle zenginleştirilmesi ve eleştirel düşünme etkinliklerinin yaygınlaştırılması gereklidir. Çalışma, coğrafya eğitimi literatürüne katkı sağlamayı ve ders kitaplarının geliştirilmesine yönelik bir çerçeve sunmayı amaçlamaktadır.
Keywords : Coğrafya eğitimi, Yerel ve kültürel unsurlar, Dilsel temsiller, Görsel materyaller