Doğu Türkistan’da Yakup Beg Hâkimiyeti:Dış İlişkiler, Ordu Ve Askeri Yenilikler

Authors : Taner ULUS

Pages : 66-87

View : 15 | Download : 21

Publication Date : 2018-07-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Yakup Beg, Kaşgar ’a 1865 yılında Hokand Hanlığı’nın yardım kuvvetleriyle gelmiştir. Kısa süre sonra Kaşgar Hanı Büzürk Han Töre’yi sa f dışı bırakmıştır. Yakup Beg, 1867 yılında Kaşgar Hanlığı’nın yeni hâkimi olduğunu ilan etmiştir. Rusların elindeki İli Bölgesi hariç Doğu Türkistan’da birliği sağlamıştır. Ruslar Batı Türkistan’daki faaliyetlerini Doğu Türkistan’da da uygulamak istemişlerdir. Bunun üzerine Yakup Beg, Doğu Türkistan’daki hâkimiyetini sağlamlaştırmak için uluslararası girişimlerde bulunmuştur. Ruslarla, İngilizlerle ve Osmanlı Devleti ile diplomatik ilişki kuran Yakup Beg, Osmanlı Devleti’ne elçi göndererek taabiyet talebinde bulunmuştur. Doğu Türkistan’da hutbe halife Abdülaziz adına okunmaya başlanmış ve Yakup Beg’e Osmanlı Devleti tarafından “Emir” unvanı verilmiştir. Ruslarla ve İngilizlerle ticaret anlaşmaları yapılmıştır. Yakup Beg, Doğu Türkistan’da birliği sağlayıp, dönemin önemli devletleriyle ilişki kurarak ve ordusunu modernleştirme fa aliyetlerine girişerek hâkimiyetini güçlendirmiştir. Askeri teşkilatlanmaya, ordunun eğitimine ve ordunun modernleştirilmesine önem vermiştir. Osmanlı Devleti’nden ve Hindistan’daki İngiliz İdaresi’nden gelen askeri öğretmenler orduyu eğitmişlerdir. Yakup Beg, modern silahların teminine çalışmakla birlikte Doğu Türkistan’da kurduğu silah ve kapsül fabrikalarıyla dışa bağımlılığı azaltmaya çalışmıştır. Rusların baskısına karşı direnmiş ve resmi elçi talebini kabul ettirip böylelikle İngilizlerle de resmi görüşmelere başlanmasını sağlamıştır. Doğu Türkistan üzerindeki baskılar Yakup B eg’in güçlü bir ordu kurmasını gerektirmiş ve dönemin önemli devletleriyle kurduğu ilişkiler de kurduğu ordunun şekillenmesini sağlamıştır. Bu makalede Yakup Beg’in dışilişkileri ile birlikte askeri faaliyetleri, ordusu, ordusunun eğitimi ve askeri teşkilatı dönemin kaynaklarında geçen bilgiler ışığında aktarılmaya çalışılmıştır.
Keywords : Doğu Türkistan, Yakup Beg, Kaşgar Ordusu, Kaşgar Hanlığı, Orta Asya