MÜELLİFİ BİLİNMEYEN BİR İSTANBUL ŞEHRENGİZİ

Authors : Büşra ÇELİK

Pages : 12-31

Doi:10.20322/littera.502261

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2019-01-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Çağlar boyunca Roma, Bizans ve Osmanlı gibi üç büyük imparatorluğa başkentlik yapan İstanbul, fetihten önce de dünya üzerindeki en büyük ve en görkemli şehirlerden biriydi. Fetihten sonra şehrin imar ve iskân faaliyetleriyle değişen çehresi ve Fatih Sultan Mehmet’in şehri bir kültür merkezi hâline dönüştürme gayretiyle şehir bir cazibe ve medeniyet merkezi hâlini almıştır. Seyyah ve şairlerin uğrak yeri olan bu şehir hakkında çok sayıda eser kaleme alınmış olup bu eserlerin bir kısmını da şehrengizler oluşturmaktadır. Şehrengizler, hem bir şehrin güzelliklerini hem de şehrin içindeki güzelleri anlatmayı konu edinen eserler olup ilk defa Mesihi [ö. 1512] tarafından Edirne şehrine hitaben 16. yüzyılın ilk çeyreğinde yazılmış ve klasik biçimini koruyarak 18. yüzyılın sonuna kadar varlığını devam ettirmiştir. Genelde mesnevi nazım şekliyle sade bir dille yazılan bu eserler özellikle 16. yüzyılda rağbet görmüştür. Şehrengizler, sadece edebî bir eser değil aynı zamanda yazıldığı zaman ve mekânın kültürel ve sosyal hayatıyla alakalı çok sayıda folklorik unsur barındıran eserlerdir. İlk bilgilerini Agâh Sırrı Levend’in Türk Edebiyatında Şehr-engizler ve Şehr-engizlerde İstanbul adlı kitabından edindiğimiz İstanbul Şehrengizi’nin müellifi bilinmemekte olup tek nüshası Erzurum Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege Koleksiyonu, Agâh Sırrı Levend Kitapları 322-339 demirbaş numaralı Şehrengizler Mecmuası’nın içindedir. İçindeki bir beyitten hareketle Kanuni Sultan Süleyman zamanında yazılmış olduğunu düşündüğümüz eser mesnevi nazım şekliyle yazılmış olup 108 beyitten oluşmaktadır. Şehrengiz türü hakkında genel bir bilgi verilen bu makalede eserin şekil ve muhteva hususiyetleri üzerinde durulmuş ve son bölümde eserin bilinen tek nüshasından hareketle transkripsiyonlu metni ortaya konulmuştur.
Keywords : Şehrengiz, İstanbul, 16 Yüzyıl, Mesihi