BİR AİSOPOS HİKAYELERİ TERCÜMESİ: HÂFIZ İBRAHİM EDHEM EFENDİ’NİN NEVÂDİRÜ’LEMSÂL’İ

Authors : Suat DONUK

Pages : 622-639

Doi:10.20322/littera.948404

View : 9 | Download : 0

Publication Date : 2021-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :19. yüzyılda Osmanlı müelliflerinin çoğu batı edebiyatından yaptıkları tercümeleri matbaada bastırırken bazısı da bu tür eserleri el ile yazıp çoğaltmıştır. Hâfız İbrahim Edhem Efendi’nin Aisopos hikâyelerinin Türkçeye tercümesine dayanan Nevâdirü’l-emsâl adlı eseri yazma olarak telif edilmiştir. Ali Ağa adlı bir esnafın oğlu olan Hâfız İbrahim Edhem Efendi 18 Zilhicce 1225’te insert ignore into journalissuearticles values(14 Ocak 1811); İstanbul’da doğdu. Küçük yaşta Kur’ân-ı Kerîm’i ezberleyip kâtiplik sanatını öğrendi. Vak‘anüvîs Mehmed Es‘ad Efendi’nin yanında kâtiplik yaptı. Anadolu’da kadılık ve tercüme odasında tercümanlık görevlerinde bulundu. Nevâdirü’l-emsâl’de yer alan manzumelerden onun Türk, Fars ve Arap dillerinde şiir yazma kudretine sahip bir şair olduğu anlaşılmaktadır. Ünik nüshası Leipzig Üniversite Kütüphanesi Cod. Turc. 047 numarada kayıtlı olan Nevâdirü’l-emsâl’in yazılış tarihi belli değildir. Müellif nüshadan çıkartılmış ikinci kopya olan mevcut nüsha 1259 Zilka‘de insert ignore into journalissuearticles values(Kasım/Aralık 1843); tarihlidir. Bu yüzden Nevâdirü’l-emsâl 1259/1843 senesinde veya bundan kısa bir zaman önce yazılmış olmalıdır. Sultan Abdülmecid b. Sultan Mahmud’a sunulan Nevâdirü’l-emsâl’de doksan bir hikâye vardır. Bunlardan seksen dokuzu mensur, ikisi manzum biçimde tercüme edilmiştir. Hikayeler; başlık, olay, kıssadan hisse ve manzume bölümlerinden meydana gelmiştir. Hâfız İbrahim Edhem Efendi dibacede münşiyâne üslûbu değil, çağının ifadeye dayalı yalın anlatımını tercih edeceğini belirtmektedir. Ancak Nevâdirü’l-emsâl’in dil ve üslûbu klasik dönem Osmanlı nesir dili özelliklerini yansıtmaktadır. Bu makalede Hâfız İbrahim Edhem Efendi’nin edebiyat tarihi kaynaklarımızda söz edilmeyen Nevâdirü’l-emsâl adlı eseri ilim âlemine tanıtılmış, örneklem oluşturması maksadıyla eserin dibacesi ile ilk hikâyesinin çeviri yazılı metnine yer verilmiştir.
Keywords : Tercüme, Hikaye, Osmanlı Nesri, Hâfız İbrahim Edhem Efendi