MÂZİNİN EŞİĞİNDE BİR KAYIP ESTETİĞİ

Authors : Derya GÜLLÜK

Pages : 925-935

Doi:10.20322/littera.1089669

View : 10 | Download : 6

Publication Date : 2022-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir İmparatorluğun çöküşünün arifesinde, çocukluk ve ilk gençlik yıllarını tecrübe eden Ahmet Hamdi Tanpınar insert ignore into journalissuearticles values(1901-1962); bu çöküşle birlikte tezahür eden; yitip gitmiş, kaybolmuş ve bir daha asla ele geçirilemeyecek olana duyulan arzuyu bir “kayıp” estetiğine dönüştürerek; geçmişi, bugünde yeniden yaratma imkânı yakalamıştır. Tanpınar’ın eserlerinde geleneğin izlerini, maziye duyulan özlemi ve “kayıp” hissini; geçmişi bugünü ve geleceği bir “süreklilik” telakkisi etrafında tahkim etmesinde ve kendi estetiğini kurarken kayıp olana verdiği kıymetle –geçmişi bugüne taşımasında- bugünü mamur kılmasında görmek kabildir. Yahudi kökenli bir Alman olan Benjamin`le Tanpınar arasında benzer kaygılar, ortak izlekler daha da çarpıcı olanı ``ikili`` ruh yapıları dolayısıyla pek çok ortak yön, bu iki ismi bir arada ele almamıza imkân tanımaktadır. Tanpınar ve Benjamin birbirlerini bilmeseler de aynı kaynaklardan beslenmiş; her ikisi de Proust, Baudelaire, Bergson ve Freud`dan esinlenmiştir. İkisi de Dostoyevski`yi okumuş ve her iki isim için de Valery önemlidir. Garp`la Şark arasında bir terkip kurmaya çalışan Tanpınar`la, Yahudi mistisizmiyle tarihsel maddeciliği oluşturmaya çalışan Benjamin`in sanata bakışlarında da birbirine yaklaşan bakış açıları dikkatlerden kaçmamaktadır. Bu çalışmada, Tanpınar`ın bir “kayıp” olarak gördüğü mâziyi, kendi estetiğini kurmada ele alışı ve sanatındaki mâzi izdüşümleri irdelenerek, Walter Benjamin`in ``Son Bakışta Aşk`` kavramıyla beraber okunmaya çalışılacaktır.
Keywords : Ahmet Hamdi Tanpınar, gelenek, mazi, Walter Benjamin