TÜRK ATASÖZLERİNDE GEÇEN BAZI HAYVAN İMGELERİ ÜZERİNE TESPİTLER

Authors : Serhat Küçük, Selin Zeyrek

Pages : 730-749

Doi:10.20322/littera.1364359

View : 148 | Download : 440

Publication Date : 2023-10-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Atasözleri, bilgi ve deneyim yoluyla kalıplaşarak günümüze kadar ulaşmış sözlü kültür unsurlarıdır. İnsana dair hem maddi hem de manevi değerleri barındıran atasözleri, kültürü direkt olarak aktarma özelliğine sahiptir. Tabiatın, insanların, toplumların ve dünya görüşlerinin yansımalarını bulabileceğimiz atasözlerinde insan davranışları ve eylemleri ile olaylara yönelik anlamlar bulunur. İnsanoğlu uzun yıllar boyunca diğer insanlarla etkileşime girdiği gibi, doğadaki diğer canlılarla beraber yaşamış ve onlara bazı anlamlar yüklemiştir. Bu noktada, doğanın bir parçası olan hayvanlar, atasözlerinde kendilerine sıklıkla yer bulmuştur. İnsanlar başlarından geçen olay ve tecrübeleri anlatırken hayvanlara yer vermiş, böylece bir imge dili oluşturmuştur. Toplumların yaşam biçimlerini ve değer yargılarını açığa çıkaran atasözlerindeki hayvan imgelerini kullanan insanlar, bu şekilde görüş ve düşüncelerini daha etkili bir anlatımla sunma fırsatı bulmuştur. Bu manada atasözlerinde belirli ölçülerde ve farklı şekillerde kullanılan hayvan imgeleri, insanın doğadan aldığı bir ifade biçimi olarak kendini göstermektedir. Kalıp ifadelerden oluşan atasözlerinde benzetme yolu olarak belirleyici bir unsur olan hayvanların kullanımı, dile sanatsallık katmak ile kavramsal düşünme hususunda önem teşkil etmektedir. Söze güç kazandırma konusunda etkili olan hayvan imgelerinin kullanımı, sadece Türk Dili için değil diğer Türki dillerde de sıklıkla karşılaşılan bir yöntemdir. Bu çalışmada, Türk atasözlerinde kullanılan bazı hayvan imgeleri üzerine tespitler yapılmaya çalışılmıştır. Seçilen hayvan imgelerinin tanım ve yapılandırmaları üzerinden tertip edilen açıklamalarla bir değerlendirme sunulmaya çalışılmıştır.
Keywords : atasözü, hayvan, imge