YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİ MAKSADIYLA OLUŞTURULMUŞ BİR MÜNŞEAT MECMUASI: TERCÜMÂNNÂME

Authors : Suat Donuk

Pages : 477-515

Doi:10.20322/littera.1556841

View : 118 | Download : 168

Publication Date : 2024-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk edebiyatının önemli eser çeşitleri arasında yer alan münşeat mecmuaları Osmanlı Devleti’nin varlığını sürdürdüğü son asır olan 19. yüzyılda pek çok örnek vermiştir. Bunlardan biri yazarı belli olmayan Tercümânnâme adlı münşeat mecmuasıdır. 8 Temmuz 1834 tarihinde yazımı tamamlanan Tercümânnâme Türkçe öğrenmek isteyen yabancı misyon şefleri ve tercümanlarına Türk diliyle mektup ve resmî yazıların nasıl yazılacağını öğretmek maksadıyla yazılmıştır. Ünik nüshası Philadelphia Amerikan Felsefe Derneği Kütüphanesi’nde yer alan eserin muhtevası ağırlıklı olarak elçi, konsolos veya baylos gibi yabancı bir devlet görevlisi tercümanının ağzından şeyhülislam, vezir, vali, kethüda, gümrük emini, kadı vb. Osmanlı devlet görevlilerine yazılmış mektup ve ariza taslaklarından oluşmaktadır. Taslaklar dışında yabancı elçilikler tarafından kaleme alınmış ya da Osmanlı makamlarınca dış misyonlar hakkında yazılmış takrir, tezkere, antlaşma ve ariza örnekleri içermektedir. Bazı yerlerde gayrımüslim tercümanların veya yabancı bürokratların yararlanması için Türkçe selamlaşma, hâl hatır sorma ve dua gibi gündelik diyalog kalıplarını bildirmekte, karşılıklı konuşmada sohbeti açmak için sarf edilebilecek Türkçe cümle örneklerine yer vermektedir. Yabancılara Türkçe öğretiminde münşeat mecmualarından da yararlanıldığını göstermesi açısından özgün bir eser hüviyeti taşımaktadır. Tercümânnâme Osmanlı Devleti ile yabancı ülkeler arasında geçen antlaşma, ferman, takrir, tezkere vb. pek çok belge içermesi yönüyle Türk diplomasi tarihi için de önemli veriler sunmaktadır. Bu makalede Tercümânnâme adlı münşeat mecmuası tanıtılmış, Tercümânnâme’nin Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ve Türk diplomasi tarihi için önemi irdelenmiş, yabancılara Türkçe öğretimi hususiyeti taşıyan ilk 47 sayfasının çeviri yazılı metni ilim âlemiyle paylaşılmıştır.
Keywords : Münşeat mecmuası, inşa, Osmanlı nesri, yabancılara Türkçe öğretimi