STATE-CENTRIC INTERNATIONAL LAW SYSTEM AND ARMED NON-STATE ACTORS

Authors : Fatma TAŞDEMİR

Pages : 59-85

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2017-03-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde devletler hala uluslararası hukuk sisteminin asli kişisidir. Ancak uluslararası  nitelikte olmayan silâhlı çatışmalarda yaşanan artışın bir sonucu olarak artık devlet dışı  silâhlı aktörler de artan şekilde sistemde rol oynamaktadırlar ve uluslararası insancıl hukuk  ve uluslararası insan hakları hukukunu en ağır şekilde ihlâl etmektedirler. Sivillerin  korunmasını sağlamak için devlet dışı silâhlı aktörlerin de uluslararası insancıl hukuk ve  uluslararası insan hakları hukukuna bağlı olması ve saygı göstermesi gereklidir. Ancak  insan hakları ve insancıl hukuk normlarına taraf olmadıkları halde bu normların neden  devlet dışı silâhlı aktörleri bağlaması gerektiği ve bunun hukuksal dayanağının ne olduğu  konusu uluslararası hukukta oldukça tartışmalı bir konudur.  Devlet dışı silâhlı aktörler uluslararası insancıl hukuk alanında en önemli aktörlerden  bir tanesi olmasına karşın bunların uluslararası insancıl hukuk ihlâlleri dolayısıyla sorumluluğu  konusu uluslararası hukukta yeterince düzenlenmemiştir. Bu konuda mevcut  dolaylı sorumluluk modellerinden birisi olan bireysel cezai sorumluluk mekanizması yetersizdir.  Diğer dolaylı sorumluluk mekanizmasını oluşturan devlet dışı silâhlı aktörlerin  gerçekleştirdiği insan hakları ve insancıl hukuk ihlâllerinden dolayı devletleri hesap verir  kılma mekanizması da etkin değildir. Zira devletler; etkin denetim, bütünsel denetim veya  onaylama doktrinlerinin ardına saklanarak sorumluluktan kaçabilmektedirler. Devletlerin,  devleti sorumlu tutmada izafe koşullarını kolaylaştıran yeni bir hesap verme modelini  kabul etmesi de pek mümkün görünmemektedir.  Devlet dışı silâhlı aktörlerin günümüzde geçirdiği evrim nedeniyle bunların doğrudan  sorumluluğu önem kazanmıştır. Ancak önerilen bu doğrudan sorumluluk modeli de siyasal  ve hukuksal açıdan bir dizi ikilemler içermektedir. Bu nedenle doğrudan sorumluluk  modeli uluslararası hukukun gri bölgelerinden bir tanesi olmaya devam etmektedir.
Keywords : Devlet Merkezli Sistem, Devlet Dışı Silâhlı Aktörler, Uluslararası Nitelikte Olmayan Silâhlı Çatışmalar, Uluslararası İnsan Hakları Hukuku, Uluslararası Sorumluluk