Erken Cumhuriyet Dönemi Tiyatro Yapıtlarında İdeolojik İşlev

Authors : İ. Hakan DÖNMEZ

Pages : 51-68

View : 12 | Download : 13

Publication Date : 2012-05-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada cumhuriyetin ilk yıllarında devlet tarafından sipariş veya yarışma yoluyla teşvik edilerek yazdırılmış, geçmişe ait hukuksal düzenin hicvini konu alan üç tiyatro yapıtı analiz edilmiştir. Bu çalışma yeni cumhuriyetin, kendi ideolojisini halka yaymak ve benimsetmek için sanattan nasıl yararlandığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Cumhuriyet’in ilk döneminde, gazete, dergi gibi başka araçların ulaşamadığı taşrada sergilenmek üzere yazılan tiyatro yapıtları eskiyi hicvederken, yeni dönemin kazanımlarını halka benimsetmeyi amaçlamaktadır. Bu tiyatro oyunları özellikle, geleneksel popüler kültürde bir figür olarak yer alan ve uzun dönemde, devletin otoritesine karşı halkın potansiyel ya da pasif direnme araçlarından birisi olarak değerlendirilebilecek kadı hikâyelerinin yarattığı zeminden faydalanmıştır. Yani, kadıların adaletsizliği üzerine odaklanan ve “kadı fıkraları” olarak anonimleşmiş eleştiriyi, Osmanlı kadısının adaletsizliğine ve eski hukuki sürecin yozlaşmışlığına dayandırmaktadır. Ayrıca rüşveti, yolsuzluğu yurttaşlara kötü muameleyi engelleyecek, kadın ve erkeğe eşit bakacak bir düzenin kurulduğunu müjdeleyen oyunlarda, örtük biçimde yargıç yansızlığı, kanunların üstünlüğü ve genelliği dile getirilmeye çalışılmıştır.
Keywords : Kadı, cumhuriyet, hiciv, halk komedisi