Eudaimonia’nın Sokratik Görünümü: Erdem Bilgidir ve Hiç Kimse Bilerek Kötülük Yapmaz

Authors : Uğur Köksal ODABAŞ

Pages : 93-102

View : 9 | Download : 63

Publication Date : 2019-03-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Sokrates ilkçağ felsefe tarihinde bir dönüm noktasıdır. Kendisine gelinceye kadar birçok düşünür tarafından insan üzerine bir felsefe geliştirilmeye çalışılmıştır. Özellikle Sofistler insanî problemleri ele almalarıyla Sokrates’in felsefî düşüncelerine temel teşkil etmişlerdir. Ancak Sokrates’in insanı ve özellikle de onun ahlâkî doğasını ele alış tarzı oldukça farklılık arz etmektedir. Bu bakımdan kendinden önceki felsefe presokratik felsefe olarak nitelendirilmiştir. Sokrates asıl olarak bir ahlâk filozofudur. O, düşünceleri ve öğretisi ile yaşayışı uyum içinde olan ender şahsiyetlerden biridir. Aynı zamanda doğru bildiklerinden sonu ölüm bile olsa, ki öyle de olmuştur, asla vazgeçmemiş bir ahlâk kahramanıdır. Sokrates bütün ömrünü doğru yaşayış nedir ve insan davranışlarının ulaşmak istediği son bir amaç var mıdır? gibi sorulara cevap bulmaya çalışmakla geçirmiştir. Sokrates’in bu ve benzeri sorulara cevabı tek kelime ile şudur: Eudaimonia (mutluluk).  Bütün insanlar mutlu olmak istemekte, mutluluğun peşinde koşmaktadırlar. O halde eudaimonia (mutluluk) insan doğasının peşinden koştuğu şey, onun ereğidir. Akıl ve bilinç sahibi bir varlık olarak insanın amacı erdemli olmaktır. Sokrates’in ahlâk anlayışının temelinde erdem (arate) düşüncesi yatmaktadır. İnsan mutlu olmak istiyorsa erdemli olmalı, erdemli yaşamalıdır. Erdem nedir? diye sorduğumuzda Sokrates’in cevabı yine nettir: Erdem bilgidir. Dolayısıyla bilgisizlik de erdemsizliktir. Bütün insanların iyiyi isteyip kötüden kaçan bir yapıda olduğunu düşünen Sokrates için hiç kimse bilerek ve isteyerek kötülük yapmaz, kötülük bilgisizlikten kaynaklanır. Biz de bu çalışmada Sokrates’in mutluluk ve erdem üzerine düşüncelerini ortaya koymaya çalışacağız. Eudaimonia’nın sokratik görünümünü değerlendirmeye gayret edeceğiz.
Keywords : Erdem, Bilgi, Mutluluk