Divan Şiirinde "Yeğ" Redifli Gazeller ve Bu Gazeller Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Halime ÇAVUŞOĞLU

Pages : 113-143

View : 7 | Download : 6

Publication Date : 2020-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Yazılı kullanımlarına Yenisey ve Orhon Yazıtlar'ından itibaren rastladığımız "yeğ" kelimesi, kullanıldığı cümleye iki şeyi karşılaştırma, iki şeyden birini diğerine tercih etme ve bir unsuru diğerinden üstün tutma anlamlarını kazandıran bir kelimedir. Bu kelime, divan şiirinde redif olarak kullanılmış olan pek çok kelime gibi gazellerde redif olarak kullanılmıştır. Divanlarda yapılan taramalar neticesinde 30 tane divanda "yeğ" redifli 51 gazel tespit edilmiştir. Bu tarama yapılırken çalışmaya, sadece "yeğ" kelimesiyle yapılan redifler değil "yeğ" kelimesini içinde barındıran kelime gruplarının oluşturduğu rediflerin bulunduğu gazeller de dahil edilmiştir. Tespit edilen gazeller ışığında da divan şairinin tercihleri ve üstün tuttuklarına yönelik çıkarımlarda bulunulmuştur. Bu çıkarımlar, divan şairinin ve kendisiyle bir bütün olan divan edebiyatı âşığının ruh halini yansıtmakta diğer taraftan da divan şiirinin değerler sistemini belirlememize yardımcı olmaktadır. Bu doğrultuda çalışmada öncelikle "yeğ" kelimesinin anlamı ve kullanımına dair tespitlere yer verilecek akabinde yapılan araştırmalar sonucunda tespit edilen gazellere yönelik veriler, tablo halinde sunularak belirlenen başlıklar altında beyitler ışığında değerlendirmeler yapılacaktır.
Keywords : Yeğ, redif, gazel, tercih