The East of East Anatolia from the Beginning of the 4th Millennium BC to the End of the 3rd Millennium BC: Van, Ağri, Iğdır - Internal Dynamics, External Stakeholders

Authors : Umut PARLITI, Ahmet KOCAİSPİR

Pages : 1209-1235

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğu Anadolu Bölgesi’nin doğu yarısında değerlendirmeye aldığımız Ağrı ve Iğdır’ın dip tarihi son yıllarda yapılan çalışmalarla MÖ V. binyılın ortalarına kadar çekilmiştir. Bu kronoloji Van Gölü havzasında MÖ VI. binyıl ortalarına kadar çekilebilir. Prehistorik dönemlerde Güney Kafkasya’nın dağlık alanlarında bulunan bazı yerleşimler MÖ VII. binyılda yaşam bulmuşken Doğu Anadolu’nun doğu yarısındaki yerleşimlerin çok daha geç evrede yaşam bulduğunu söylemek bu açıdan oldukça zordur. En azından MÖ IV. binyıldan MÖ III. binyıla kadar geçen süreçte Van, Ağrı ve Iğdır illerinin Kuzey Suriye, Kuzey Mezopotamya, Kuzeybatı İran, Orta Anadolu ve Güney Akdeniz ile iletişim halinde olması daha erken evrede de benzer bir durumun yaşanmış olabileceğine işarettir. Türkiye’nin doğu sınırını kuzey-güney yönlü olarak belirleyen üç ilin en erken ortak kronolojisi MÖ IV. binyıla kadar çekilebildiği için makaleye bu noktada başlanmıştır. Bu binyılı tanımlayan en belirgin kanıt devetüyü parlak saman yüzlü kaplar, el yapımı koyu gri renk kaplardır. Sonraki binyılın kültürü Kura-Aras ise pişmiş toprak eserleri, mimarisi, sosyo-ekonomik yapısı, inanç ve kült yapıları, ölü gömme gelenekleri, madencilik ve metalürjideki gelişmişlikleriyle çok bileşenli gelişkin bir özellik sergiler. Bu çalışmamda Ağrı merkeze alınarak kuzeyde Iğdır, güneyde Van coğrafyaları boyunca yaşam bulan ortak iki kültürün izleri sürülmüştür. Bu kültürlerin güçlü varlığı, Güney Kafkasya ve Kuzeybatı İran boyunca uzanan üç ilde de tespit edilmiş olması daha erken süreci de ortak yaşamış olabileceklerine işarettir.
Keywords : Geç Kalkolitik Çağ, Erken Tunç Çağ, Doğu Anadolu, Güney Kafkasya, Kültürel İletişim