DİVAN ŞAİRİNİN NİMET VE İKTİDAR EKSENİNDE ULUSLARI ÖTEKİLEŞTİRMESİ

Authors : Murat ÖZTÜRK

Pages : 63-88

View : 14 | Download : 17

Publication Date : 2014-04-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti farklı dinler ve uluslardan müteşekkil bir toplum yapısına sahip olmuştur. Devlet hukuku bu unsurların asırlar boyunca barış ve uyum içinde yaşamalarını sağlamıştır. Bununla beraber Osmanlı toplumunda dinî, mezhebi ve etnik topluluklar arasında bazı sürtüşmelerin ve çıkar çatışmalarının hiç olmadığı söylenemez. Toplumsal çeşitlilik zaman zaman kişi ve zümrelerin yekdiğerine karşı ötekileştirici bir tavır ve dille cephe almalarına veya sataşmalarına neden olmuştur. Bazı divan şairleri de bu tavrı şiir yoluyla ifade etmişlerdir. Şairlerin diğer uluslara karşı ötekileştirici bakış ve tutumlarında öne çıkan unsur nimet ve çıkar çatışmasıdır. Şairler kendi devlet, din ve mezheplerine karşı rakip olan unsurları “öteki” kendilerini “biz” grubu içine dâhil ederler. Ötekileştirme şahsi sebeplerden kaynaklanıyorsa kendisinin, “ben”in, karşısına farklı ulus, din ve etnisiteye sahip kişi ve zümreleri-rakipleri- “öteki”ler olarak yerleştirirler. Şairler çoğu zaman sevmedikleri, didişdikleri kişileri-rakipleri-aynı din, mezhep veya ulustan olsa bile gayrileştirirler. Rakiplerde Müslüman toplum tarafından benimsenmeyen unsurları görmek isterler. Bu durum şairlerin kendilerini nimet ve makama daha layık görmek istemeleri nedeniyle hiciv üslubuna müracaat ederek rakiplerini alaya almalarına, kusur bulmalarına ve küçümsemelerine neden olur.
Keywords : Öteki, hiciv, iktidar, millet, Şiilik