MEDHİYELERİN SİYÂSET-NÂME TÜRÜ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Authors : Meheddin İSPİR

Pages : 111-125

View : 14 | Download : 14

Publication Date : 2014-04-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Siyâset ve nâme kelimelerinin birleşmesinden oluşan siyâset-nâme edebî tür olarak devlet yöneticilerinin hâl, gidişat, tutum ve davranışlarını; yetişme ahlak ve adabını konu alan eserlerdir. Bu eserlerde yöneticilerin sahip olması gereken nitelikler anlatılır. Devlet yönetimiyle ilgili bilgiler verilir. Bir hükümdarda olması gereken siyasî ve ahlaki özellikler anlatılır. Medhiye ise özellikle kasidelerin asıl maksadını ortaya koyan bölümünde ve mesnevi, gazel gibi diğer nazım şekillerinde bir kişiyi öven edebî türe denir. Medhiyede kasidenin sunulacağı kişi bellidir. Bu kişi olumlu niteliklerle methedilir. Bir yönetici adaletli, cömert, cesaretli, akıllı ve bilgili olmalıdır. Zulmü ortadan kaldırmalıdır. Halkının huzur ve refahını sağlamalıdır. Medhiyede şair, yöneticide olması gereken bu özellikleri onu överek dile getirir.  Hem siyâset-nâmelerde hem de medhiyelerde muhatap devlet yöneticileridir. Amaç ise siyâset-nâmelerde devlet yöneticilerinin iyi özelliklere nasıl sahip olacağını göstermek, medhiyelerde ise devlet yöneticilerinin sahip olması gereken özellikleri övgü malzemesi olarak kullanmaktır. Bu makalede siyâset-nâme örneği olarak Nizâmülmülk’ün Siyâset-nâmesi ve Yusuf Has Hacib’in Kutadgu Bilig’i esas alındı. Divan şairlerinin medhiyelerinden konu ile ilgili beyitler seçildi. Muhatap ve işlenilen konunun içeriği açısından medhiyelerin siyâset-nâmelere benzerliği ele alındı. Şairlerin methederken aslında bir yöneticide olması gerekenleri ortaya koymaya çalıştığı belirtildi.
Keywords : Siyâset nâme, hükümdarın özellikleri, yönetici, kaside, medhiye