Aristo’da Metafor ve Metaforik Üslup

Authors : Nurullah ŞENTÜRK

Pages : 437-447

Doi:10.5152/JTRI.2022.4589

View : 12 | Download : 22

Publication Date : 2022-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkçe yapılan çoğu çalışmalarda metafor istiare ve eğretileme üçü de eş anlamlı olarak ele alınmaktadır. Konuya hâkim olan uzmanlarca bu kavramların aynı olmadıkları bilindiği halde bunların eş anlamlı olduklarına dair tutum ısrarla sürdürülmektedir. Buna gerekçe olarak Arapça kaynaklarda çoğu zaman metafor kelimesi istiare kelimesiyle karşılanması gösterilmektedir. Bu nedenle Arapça istiare nasıl girmiştir konusunu Aristo’nun iki eseri De Poetica ve Rhetoric metafor kavramı açısından incelenmiştir. Aristoteles gerek yaşadığı dönemi gerekse kendinden sonraki çağları düşünce yapısıyla ve kaleme aldığı eserleriyle etkilemiş bir düşünür ve bir edebiyatçıdır. Hicri ilk üç yüzyılda başta Bağdat’taki Beytü’l-Hikme olmak üzere İslam dünyasının Buhara, Şam ve Kahire gibi büyük ilim merkezlerinde gerçek bir bilim seferberliği başlamıştır. Bunun bir sonucu Hint, Pers ve Eski Yunan bilginlerinin eserleri Arapçaya tercüme edilmiştir. Bu tercüme faaliyetinden Aristo’nun De Poetica ve Rhetoric gibi eserleri de nasibini almıştır. Bu eserlerin Arapçaya tercümesinde Kur’an-ı Kerim’in icazını anlamanın yanı sıra bölgedeki diğer din mensuplarını etkileyip, İslam coğrafyasının yeknesak bir yapıya kavuşması hedeflenmiştir. Aristo’nun eserlerinde bahsi geçen çeşitli söz sanatları önce Müslüman bilginlerce özümsenmiş sonra da yeniden yorumlanmıştır. Bundan dolayı belagat bilginlerin Aristo’nun düşüncelerinden etkilenmesi son derece doğaldır. Bu çalışmada Aristo’nun Retorik ve Poetika adlı eserlerinde üzerinde sıkça durduğu, Arap Belagat ilmindeki benzetme üzerine kurulu istiarenin de temelini oluşturan “metafor” kavramı incelenmiştir.
Keywords : Aristo, İmge, Metafor, Şiir, Retorik