Sovyet Mahkemeleri’nin Son Kurbanlarından: Ekmel İkramov (1899-1938)

Authors : Tülay KÖSEOĞLU

Pages : 583-588

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2022-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarih, kimi zaman önemli şahsiyetleri yanlış anımsar. Ekmel İkramov yıllarca Özbekistan SSC’de oynadığı rolle ya da Özbekistan özelinde Türkistan tarihinde temsil ettikleri ile değil, neredeyse sadece 1938 yılındaki düzmece mahkemelerdeki yargılanmasıyla hatırlanır. Türkistanlılar içinde Millî Parti Merkez Komitesi Birinci Kâtipliğine kadar ilerleyen Ekmel İkramov tarihte “Büyük “Temizlik” olarak geçen Sovyet mahkemelerinde "burjuva milliyetçisi" “halk düşmanı” gibi ithamlarla suçlandı ve bu mahkemede yargılanarak idam edildi. Bolşevik diktatörlüğünün 20. yılında Sovyet ülkelerinin çoğunda, Türkistan’da birçok gizli ve açık mahkemeler, çok sert hükümler ve ölümler ile geçti. 1936-1939 yılları arasında gizli polis teşkilatı NKVD tarafından kitle halinde tutuklama ve idam terörü Sovyet toplumunda 7-8 milyon kişinin tutuklanmasına neden oldu. Bunlardan yaklaşık 3 milyon kadarı kurşuna dizildi ya da baskılara dayanamayarak öldü. Hapishanedeki ve uzak kamplardaki nüfus, 1939’da 9 milyonu bulmuştu. İşte bu yıllarda “burjuva milliyetçileri”, “millî faşistler”, “devrim karşıtları” ve “Sovyet aleyhtarı” olmakla suçlanan, aralarında Özbekistan SSC Başbakanı Feyzullah Hocayev (1896-1938) ve Özbekistan Komünist Partisi I. Sekreteri Ekmel İkramov (1898-1938)’un da bulunduğu çok sayıda aydın ve devlet adamı öldürüldü. Birçoğu düzmece mahkemelere çıkarıldılar ve düzmece suçlarla yargılanarak idama mahkûm edildiler. Bu çalışma, “Sovyet Türkistanı’nda Düzmece Mahkemeler ve Büyük Temizlik Dönemi” “Son Temizlik: Sovyet Mahkemesi’nde Feyzullah Hocayev (1896-1938)” adlı çalışmalarımızın üçüncüsünü oluşturmaktadır. Çalışmamızda, 2 Mart 1938 tarihinde Moskova’da gerçekleştirilen ve tarihte “21’ler Mahkemesi” olarak anılan ve yine tarihe “Düzmece Mahkemeler” olarak geçen bu duruşmalarda ölüm cezasına çarptırılan Ekmel İkramov’un sorgulanma süreci orijinal belgeler üzerinden değerlendirilecektir.
Keywords : Bolşevik İhtilali, Türkistanlı Komünistler, Ekmel İkramov, 21ler Mahkemesi, İdam ve Ceza, Sovyetler Birliği