Orta Asya’dan Anadolu’ya Bir Miras: Erzurum İç Kale Minaresi

Authors : Muhamet Lütfü KINDIĞLI

Pages : 251-282

Doi:10.14222/Turkiyat3886

View : 9 | Download : 10

Publication Date : 2018-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu, Malazgirt Zaferi sonrasında iskânı ve imarı için Sultan Alpaslan’ın komutanları arasında bölüştürülmüş ve bunun sonucunda da bu kadim coğrafyada ilk defa Türk-İslam hâkimiyeti adına kalıcı siyasi örgütlenmeler ortaya çıkmıştır. Bunlardan birisi de Ebü’l Kasım İzzeddin Saltuk Bey tarafından Erzurum merkez olmak üzere kurulan Saltuklu Beyliği’dir. Saltuklu başkenti Erzurum, Orta Asya’dan ve Kafkaslar’dan Akdeniz’e, Karadeniz’e ve Orta Doğu’ya giden yollar üzerinde önemli bir kavşak noktası olarak tarihin hemen her döneminde stratejik konumuyla dikkat çekmiştir. Saltuklular göz ardı edilemeyecek olan bu özelliğiyle Erzurum ve civarında vakit kaybetmeden daha kuruluş yıllarından itibaren imar faaliyetlerine girişmişlerdir. “Kesik Kule”, “Tepsi Minare”, “Top Kulesi”, “Saat Kulesi” ve “Minare Kule” gibi değişik isimlerle anılagelmiş olan Erzurum İç Kale Minaresi de döneminin en seçkin örneklerinden birisi olarak yaklaşık 900 yıldır varlığını korumaktadır. Anadolu minareleri içerisinde Orta Asya minare geleneğinin bir devamı olmasıyla tekil bir örnek olan minarenin özellikle üst bölümünün asli şekli hakkındaki varsayımlar, bu çalışmanın konusunu meydana getirmektedir. Zamanın, insanoğlunun ve onca istilanın acımasız yıkıcılığına rağmen bu kadar uzun bir zaman diliminde ayakta kalabilmeyi başarabilmiş minarenin şerefe bölümünün orijinalde nasıl olduğu hem kaynaklardaki yazılı ve görsel bilgiler değerlendirilerek hem de mimarisiyle Orta Asya’dan Anadolu’ya taşınmış bir örnek olması sebebiyle Orta Asya örnekleriyle stil kritiği yapılarak ortaya konmaya çalışılmıştır
Keywords : Erzurum, Saltuklular, Kale Mescidi