Osmanlı Belgeleri Işığında Tökeli İmre’nin Osmanlı Himayesindeki Mücadelesi ve Osmanlı Devletinden Sağlanan Parasal Yardımlar

Authors : Ali İrfan KAYA

Pages : 345-374

Doi:10.14222/Turkiyat3869

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2018-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kanunî Sultan Süleyman’ın Mohaç Meydan Muharebesi’ni (1526) kazandıktan sonra Macar topraklarının büyük bir kısmını fethetmiştir. Bu gelişmenin bir neticesi olarak Osmanlı Devleti Avusturya Krallığı ile sınırdaş olmuştur. Fethin gerçekleştiği yıllarda Avrupa’da ortaya çıkan “Reform” hareketlerinden nasibini alan Macarların büyük bir kısmı ilerleyen yıllarda Protestanlığı tercih etmiştir. Koyu bir Katolik olan Avusturya Krallığı’nın elinde kalan topraklarda yaşayan Macarlara uyguladığı mezhep baskılarından dolayı ortaya çıkan isyanlar XVII. yüzyılın sonlarına doğru giderek şiddetlenmiştir. Aynı yıllarda önde gelen isyancı Macar liderlerin yardım talepleri Osmanlı Devleti tarafından geri çevrilse de, 1670’lerin başlarında Asi Macarların lideri olan Tökeli İmre’nin girişimleri sonuç vermiştir. Aktif bir siyaset takip eden Tökeli İmre, gereken desteği 1683’te Vezir-i Azam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’dan almayı başarmıştır. Asi Macarlara yardım etme üzerinden batı siyasetini yürütmek isteyen Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın amacı ise Avusturya’nın merkezi olan Viyana’yı almak ve Orta Macar topraklarını Osmanlı Devleti’ne tabi kılmaktı. Bu amaçla 1683’te Viyana kuşatılsa da beklenmedik bir şekilde bozgun yaşanmış, yaşanan süreçte on altı yıl boyunca Avusturya ile siyasî ve askerî mücadele içine girilmiştir. Tökeli İmre, verdiği mücadelesinde ilk önce Orta Macar Kralı, sonrasında Erdel Prensi olmak arzusuyla ömrünün sonuna kadar Osmanlı saflarında yer almıştır. Ancak bütün mal varlığını kaybetmiş olması nedeniyle Osmanlı Devleti’nin kendisine sağladığı siyasî ve askerî desteğin yanı sıra para desteğine de ihtiyaç duymuştur. Dolayısıyla yapılan bu çalışmada ağırlıklı olarak Osmanlı kaynaklarından istifade edilerek Tökeli İmre’nin Osmanlı Devleti himayesindeki faaliyetleri anlatılırken, Osmanlı malî kayıtlarından elde edilen bulguların ışığında kendisi için sağlanmış olan maddî desteğin boyutları ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Keywords : Tökeli İmre, Osmanlı Himayesi