Ateşten Gömlek’te Batı Edebiyatı

Authors : Semih ZEKA

Pages : 103-120

Doi:10.14222/Turkiyat4230

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2020-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz Halide Edip Adıvar, 1893/1894 yılında başladığı Üsküdar Amerikan Kolej’inde Batı kültürüne ait değerleri öğrenme imkânı bulur. Böylece bir İngiliz, Fransız, Amerikalı ile Anadolulu bir Türk arasında evrensel insanî değerler bağlamında benzerlikleri görür ve eserlerine yansıtır. Bu eserlerden biri de Ateşten Gömlek’tir. Ateşten Gömlek’te Halide Edip, Batı edebiyatına ait kimi eserleri kullanır. Bu eserlerden biri, Henry Wadsworth Longfellow’un The Courtship of Miles Standish, and Other Poems adlı eseridir. Ateşten Gömlek’te Peyami’nin duygu durumunu Halide Edip, Longfellow’un bu eserindeki kişilerden hareketle açıklar. Tifo olduğu zaman Peyami'nin rüyada gördüğü kişi ise Henrik Ibsen’in Peer Gynt adlı eserindeki hayalete benzetilir. Ayşe’nin ağzı tasvir edilirken Oscar Wilde’ın ağız için yaptığı bir benzetme kullanılır. İhsan, Ayşe ve Milli Mücadele arasındaki bağlantı Andersen’in Teneke Asker’i (Kurşun Asker) ile gösterilir. Bunların yanında Milli Mücadele’deki şoförler boş zamanlarında Xiver de Montepin’in romanını okurlar. Batı edebiyatına ait bu eserlerden sadece söz etmekle kalınmaz. Bu eserlerdeki kişiler ve olaylar ile Ateşten Gömlek’te yer alan kişiler ve olaylar arasında benzerliklerin olduğu da görülür. Bu çalışmada sözü edilen Batılı yazarların eserleri ve bunların Ateşten Gömlek’e yansıyış şekli üzerinde durulmuştur.
Keywords : Halide Edip Adıvar, Batı Edebiyatı, Türk Romanı, Ateşten Gömlek