İlhan Berk’in “İstanbul” Adlı Şiirine Edebiyat Sosyolojisi Bağlamında Bir Bakış

Authors : Nusret YILMAZ

Pages : 279-293

Doi:10.14222/Turkiyat4374

View : 12 | Download : 13

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumsal bir varlık olarak sanatçının yarattığı edebî eserlerin sosyolojik bir yöntemle incelenmesi, edebiyat sosyolojisinin kapsamına girer. Toplumsal konulara değinen eserlerin aynı zamanda estetik ihtiyacımızı karşılayacak bir düzeyde olması, edebiyat sosyolojisinin temel amacıdır. İlhan Berk’in “İstanbul” adlı uzun şiirinde çerçevesini çizdiği anlam evreni, sanatsal olanla toplumsal olanın bir arada bulunabileceği bir düzlemde şekillenmiştir. İnsanlık tarihinin en kadim kentlerinden biri olan İstanbul’un toplumsal boyutunu öne çıkaran bu şiirin odağında, emektar kitleler vardır. İşçilerin ve küçük esnafların eylemlerinin özne kılındığı bu yazınsal yapıtta, günlük ihtiyaçlarını karşılamak için gün boyu biteviye çalışmak zorunda kalan insanların hayat mücadelelerine yer verilir. Şairi kendine hayran bırakan emek ve iş, İstanbul’un cadde ve sokaklarını sevimli kılan işçi ve esnaflarıyla mümkün olmaktadır. Emeğinin sömürüldüğünün farkına vararak sömürülmekten kurtulacakları hâlde bu bilinçten yoksun olan sessiz yığınlar, yine de barındırdıkları değiştirme ve dönüştürme gücüyle şairi imrendirmektedirler. Şairin emek-sermaye çelişkisinde lehine tavır aldığı işçiler, bilinçlendirildikleri takdirde bu fasit daireyi kıracak ve yeni bir dünya yaratacaklardır.
Keywords : Edebiyat, Sosyoloji, İlhan Berk, İstanbul, şiir