Ağlar Baba Divanı’nda “Hikmet” Geleneği

Authors : Necdet TOZLU

Pages : 309-327

Doi:10.14222/Turkiyat4299

View : 13 | Download : 11

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hikmet, ilim, sır, gaye, fayda, adalet, felsefe demektir. Ayrıca hikmet, kâinatı ve ondaki varlıkların yaratılış gayesini ve faydalarını bilmek gibi manalara gelir. Yesevi’nin şiirlerinin adı da hikmet olup kendinden sonraki bu yolun yolcularına ilham kaynağı olmuştur. Ağlar Baba’nın şiirleri de bu geleneğin devamı ve günümüze mesajı niteliğindedir. Asıl adı İrşâdi olan Ağlar Baba, 1879-1958 yılları arasında yaşamış, Tasavvuf edebiyatı geleneğine bağlı kalarak şiirler yazmış bir halk şairidir. Bayburt’un Oruçbeyli (Siptoros) köyünde doğmuş, gelenek içinde eğitim almış, gördüğü bir rüyanın (dolu içme) tesiri ile de şiirler söylemeye başlamıştır. İslam öncesi Türk şiir geleneği çerçevesinde milli vezin ve halk dilinin kullanılmasıyla inşa edilen âşık tarzı şiirimiz, İslamlaşma sonrası tasavvuf düşüncesiyle birlikte felsefi bir alana taşınmıştır. Ağlar Baba da şiirleriyle bu alana katkı sunan önemli bir şairdir. Ağlar Baba, mutasavvıf ve şair bir aileden gelmektedir. Dedesi büyük İrşâdi Baba, yörenin tanınmış bir mutasavvıfı ve şairi olup eserleriyle de Ağlar Baba’yı etkilemiştir. Daha çok din, tasavvuf ve ahlak konularında şiirler yazan şair; Divan, Kısas-ı Enbiya (zeyl), İnnaenzelna Tefsiri ve Şamun Gazi Mesnevisi ile Tasavvuf Mesnevisi adlı dört esere sahiptir. Millî vezin ve sade bir Türkçe ile didaktik şiirler söyleyen Ağlar Baba, Hoca Ahmet Yesevi’nin hikmetlerini, Yunus Emre’nin ilahilerini çağrıştıran üslûbuyla bu tarzın günümüzdeki devamıdır.
Keywords : Ağlar Baba, hikmet, gelenek, şiir