Doğu Anadolu Bölgesi İçin Verilen Eksonim İsimler ve Armenia

Authors : Nusret Burak ÖZSOY

Pages : 511-552

Doi:10.14222/Turkiyat4458

View : 10 | Download : 13

Publication Date : 2021-05-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Coğrafi isimler vasıtasıyla mekânı tanır, tanıtır, adlandırır ve anlamlandırırız. Bilinçli eylemlerin bir sonucu olan bir coğrafi mekânın adlandırılması süreci toplumsal, tarihi, coğrafi, yönetimsel, ideolojik ya da ekonomik sebepler ve ilişkilerin etkili olduğu bir süreçtir. Yapılan coğrafi isimlendirmelerin durumları hakkında ise endonim ve eksonim kavramları bilgi verir. Bir coğrafi yere dışardan, yabancılar tarafından yapılan adlandırmalar eksonim adlandırma olarak tanımlanır. Tarihi süreç içerisinde genellikle büyük medeniyetlerin periferisinde kalmış olan Doğu Anadolu Bölgesi hakkında bilgi veren Yakındoğu ve Hellen kökenli yazılı kaynaklar bölgeyi algılayışlarına göre çeşitli isimler vermiştir. Doğu Anadolu’nun fiziki özellikleri ve politik yapısının konu edildiği söz konusu eserlerde herhangi bir etnik bir gruba atıfta bulunularak bir coğrafi isimlendirme yapılmaz. Akkad ve Aššur kaynakları ile başlayan Doğu Anadolu hakkında bilgi edinme süreci Pers ve Hellen kaynakları ile devam etmiştir. Yakındoğu ve Hellen kökenli eserlerin tamamı bölgeye eksonim statüde değerlendirilen isimler vermiştir. Çalışmanın temel amacı; Doğu Anadolu Bölgesi’ni tarihi coğrafyası temelinde inceleyerek, aldığı eksonim isimleri ve bu isimlerin içinde bugün uluslararası literatürde bir etnisiteye isim olmuş antik Armenia ismini, kökenini, eksonim anlamını ve tarihsel sürecini değerlendirmektir. Akkad kaynaklarından başlayarak Aššur, Pers ve Grek yazılı kaynakları temel referans kaynağı kullanılarak modern kaynaklarla desteklenen bir tarihi coğrafya çalışması ve isim analizi yapılmıştır.
Keywords : Doğu Anadolu, Armenia, toponomi, eksonim