1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi (93 Harbi) Sırasında Tahran Sefareti’nin Faaliyetleri

Authors : Emrah AKAR, Mehmet ÖZMENLİ

Pages : 393-400

Doi:10.54614/JTRI.2022.221031

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2022-05-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti ve İran yüzyıllar boyunca birbirlerine rakip olarak mücadele etmişlerdir. Bu mücadeleler uzun yıllar devam ederek bazı zamanlarda şiddetli çatışmalara sahne olmuştur. XIX. yüzyıla gelindiğinde her iki ülkenin de Avrupalı güçler karşısında gerilemesiyle beraber ilişkilerinde çatışmadan ziyade diplomasi önem kazanmıştır. Diplomasinin önem kazanması sonucu ortaya çıkan ihtiyaç gereğince Osmanlı Devleti Tahran’da 1848 yılında bir Sefaret açmıştır. II. Abdülhamid’in tahta çıkmasından kısa süre sonra birtakım siyasi gelişmeler sonucunda Osmanlı Devleti, Rusya ile Nisan 1877’de harbe girmişti. Harpten mağlup ayrılan Osmanlı Berlin Antlaşmasıyla beraber oldukça önemli kayıplara uğramıştı. Harbin öncesinde Osmanlı ve İran arasında bazı meselelerden dolayı sorunlar bulunmaktaydı ve ilişkiler dostane bir atmosferden uzaktı. Osmanlı Devleti yöneticileri çok iyi ilişkiler içinde olmadıkları İran’ın Rusya ile bir ittifaka girmemesi için çaba sarf etmişlerdi. Rusya da harbin öncesinde ve esnasında Osmanlı’ya karşı üstünde büyük etkisi olduğu İran’ı kendi safına çekmeye uğraşmaktaydı. Tahran Sefareti harp boyunca İran ve Rusya’yı izleyerek, elde ettiği istihbaratları raporlayıp İstanbul’u bilgilendirmiştir. Sefaret harbin başlangıcından evvel İran’ın Osmanlı’ya yönelik emelleri ve planlarını tuttuğu raporlarla İstanbul’a bildirmiştir. Harbin başlangıcıyla izleme faaliyetlerini sürdüren Tahran Sefareti İran’ın özellikle Osmanlı sınırına yakın bölgelerdeki faaliyetlerini dikkatle izleyerek İranlı yetkililer nezdinde girişimler yaparak bu faaliyetlerin mahiyetini anlamaya çalışmıştır. Sefaret harp esnasında Rusya’ya yönelik raporlar da göndermiştir İstanbul’a. Bu raporlar İran dahilindeki Rus görevlileri ile Kafkasya civarındaki Rus birliklerine yönelik bilgileri içermiştir. Sefaret izleme ve raporlama faaliyetleri dışında İran nezdinde girişimlerde bulunarak İran’ın tarafsızlığına yönelik teminat almaya çalışmıştır. Harp boyunca İran Şahı ve devlet yetkilileri ile görüşen Tahran Sefareti görevlileri İran’ın tarafsızlığını bozmaması için çaba harcamışlardır. İzleme-raporlama ve İran’dan tarafsızlık teminatı alma çabalarının dışında Osmanlı Ordusunun bazı ihtiyaçları da Tebriz Başşehbenderliği vasıtasıyla İran’dan karşılanmıştır. Bu çalışmayla 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi (93 Harbi) boyunca Tahran Sefareti’nin faaliyetleri incelenmeye çalışılacaktır.
Keywords : İran, Osmanlı Devleti, Rusya, Tahran Sefareti