İşgal İstanbul’unda Ayasofya’nın Statüsü Meselesi

Authors : Can Eyüp ÇEKİÇ

Pages : 401-408

Doi:10.54614/JTRI.2022.221650

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2022-05-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasında fiilen işgal kuvvetleri kontrolü altına giren İstanbul’da Ayasofya’nın kimliği ve geleceği üzerine farklı gruplar tarafından ortaya konulan fikirlere odaklanıyor. Makale, Türkler ve Müslümanlar açısından Paris Barış Görüşmelerinin olumlu sonuç vermediği, Osmanlı’nın, İstanbul’un geleceğinin belirsiz olduğu bir dönemde, imparatorluk bünyesinde bulunan farklı inanç ve kökenden olan grupların birbirinden farklı taleplerini Ayasofya örneğinde tartışıyor. Makalede, İstanbul Rum cemaatinin, Patrikhanenin, İngiliz Yüksek Komiserliğinin, Osmanlı Hükümetinin, Türk milliyetçilerinin, İngiliz milletvekillerinin, Hindistan Müslümanlarının, Anglikan Kilisesinin ve hatta mimarlık tarihçilerinin de katıldığı Ayasofya’nın kimliği tartışmalarının ne kadar çok boyutlu ve zengin olduğu vurgulanıyor. İkinci olarak, İstanbul’daki İngiliz Yüksek Komiserliği Evrakı, İngiliz Dışişleri Ofisi Arşivi, İngiliz askerlerin özel evrakı, İngiltere Hindistan Bürosu Evrakı, İngiltere Parlamentosu Kayıtları gibi genel olarak işgale, özel olarak da İstanbul ve Ayasofya hakkındaki planlara farklı açılardan bakan memurların yazışmaları yoluyla, konu üzerine yekpare bir İngiliz politikasının olmadığı iddia ediliyor. Son olarak makale, Ayasofya’nın kimliği ve geleceği üzerinden yapılan ideolojik tartışmalar üzerinden emperyalizm, milliyetçilik ve din ilişkisine odaklanıyor. Bu ilişki ve karşıtlıkların, Birinci Dünya Savaşı sonrası kurulan yeni düzende nasıl yeni birer saldırı ve direniş alanı yarattığını ortaya koyan makale, o dönemde gücünün doruğunda olduğu iddia edilegelen İngiliz emperyalizminin ne kadar kırılgan ve retrospektif olarak bakıldığında 1920’lerde ortaya çıkacak olan yeni popüler ideolojiler karşısında ne kadar hazırlıksız olduğunu göstermeye çalışıyor.
Keywords : İngiliz Dış Politikası, Ayasofya, Hint Müslümanları, İstanbulun İşgali, Osmanlı Rum Cemaati