KAZAK TÜRKÇESİNDEKİ KOŞUL TÜMCELERİNİN BİÇİMSEL, SÖZ DİZİMSEL VE ANLAMSAL ÖZELLİKLERİ

Authors : Elanur KAZANLAR ÜRKMEZ

Pages : 134-152

Doi:10.30568/tullis.947101

View : 16 | Download : 11

Publication Date : 2021-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Koşul tümceleri bir koşul işaretleyicisi ile birbirine bağlanan yan ve ana tümcecik olmak üzere iki tümceden meydana birleşik tümcelerdir. Tümcelerin konumu, eylem çekimi, işaretleyicilerin işlevleri gibi sebeplerle biçimsel, anlamsal ve sözdizimsel özellikleri açısından dilbiliminin sıklıkla incelenen konulardan biridir. Bu çalışmada Kazak Türkçesindeki koşul tümcelerinin kuruluş bakımından incelenmesi ve yan tümcecik ile ana tümcecik arasındaki ilişkiye bağlı olarak meydana gelen semantik ve pragmatik çağrışımların ortaya konulması hedeflenmiştir. Kazak Türkçesindeki koşul tümceleri koşul biçimbirimi olan –sA’nın yanı sıra koşul bildirmeyen çeşitli biçimsel, sözlüksel ve sözdizimsel yapılarla da kurulmaktadır. Koşul çağrışımı yapan farklı yapılar tümceye farklı gerçeklik ve varsayımsallık derecesi kazandırmaktadır. Özellikle ana tümcenin nasıl çekimlendiği koşul tümcesinin anlamını büyük ölçüde değiştirebilmektedir. Örneğin geçmiş zamanın hikaye çekimi edi ile çekimlenen ana tümcecik daima karşı olgusal bir okumaya sahiptir. Çalışmada araştırmacıların koşul tümceleri ile ilgili tanım ve sınıflandırmalarına yer verilmiş, Kazak Türkçesindeki koşul tümcelerini meydana getiren işaretleyiciler örneklerle gösterilmiş, koşul bildiren işaretleyicilerin kullanımları ve bu kullanımların ortaya çıkardığı anlamlar üzerinde durulmuştur.
Keywords : koşul tümceleri, koşullu yapılar, yan tümcecik, ana tümcecik, öncül, sonuç, Kazak Türkçesi