Soil formation overlying volcanic materials at Mount Erenler, Konya, Turkey

Authors : Sıdıka ÖZCAN, Hasan Hüseyin ÖZAYTEKİN

Pages : 545-562

Doi:10.3906/sag-1206-37

View : 10 | Download : 8

Publication Date : 2011-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de de volkanik materyal üzerinde oluşan topraklar ile ilgili çalışmalar, dağılımlarıyla karşılaştırıldığında yetersizdir. Sunulan bu çalışmanın hedefl eri andezitik ana materyal üzerinde oluşan 4 toprak profi linin fi ziksel, kimyasal ve mineralojik karakteristikleri ile toprak genesisi ve toprak sınıfl andırmasından sorumlu pedolojik prosesler üzerine iklim ve diğer toprak oluşum faktörlerinin etkisinin araştırılması ve Konya’da yarı kurak iklim şartlarında volkanik materyal üzerinde oluşan toprakların andisol olarak sınıfl andırılabilmesi için gerekli kriterleri sağlayıp sağlamadığını belirlemektir. Söz konusu topraklar orta ve ince tekstür, düşük organik madde içeriği, düşük katyon değişim kapasitesi ve su tutma kapasitesi göstermişlerdir. Elde edilen sonuçlara göre, tüm topraklarda kum ve kaba silt fraksiyonu % 30’dan yüksek, hacim ağırlığı ise tüm profi llerde 0.90 g cm–3’den yüksek bulunmuştur. Fosfor fi ksasyonu genel olarak tüm profi llerde düşük bulunmuştur ve % 85’den küçük değerler saptanmıştır. Amonyum oksalatta ekstrakte edilen Al + ½ Fe yüzdesi bütün profi llerde % 2’den küçük bulunmuştur. NaF deki pH değerleri ise 9.5’in altında tespit edilmiştir. Seçici ekstraksiyon ile tüm horizonlarda Fed > Feo > Fep ve çoğu horizonda Alp > Alo > Ald şeklinde bir ilişki saptanmıştır. Seçici ekstraksiyon analizleri sonuçları ve indeks değerlere göre çalışılan topraklarda allofan, imogolit ve Fe-humus kompleksleri gibi amorf mineraller saptanmamıştır. Amorf mineral olarak sadece önemli miktarda Al-humus kompleksi ve çok az miktarda da ferrihidrit bulunmuştur. Kristalize demir mineralleri, diğer demir minerallerinden daha fazladır. Seçici çözelti analizine ait bazı indeks değerlere göre 3 nolu profi lde eseri miktarda amorf materyalin bulunabileceği belirlenmiştir. En yaygın primer mineral olarak feldspat insert ignore into journalissuearticles values(plajiyoklaz);, kristobalit ve kuvars saptanmıştır. Bazı profi llerde hematit, cummingtonit ve magnetit de bulunmuştur. X ışını kırınımları göre kaolinit ve illitin, kil fraksiyonunda dominant kil minerali olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kil fraksiyonunda önemli miktarda smektit bulunmuştur. Düşük yağış ve uzun kurak periyot ile karakterize edilen yerel iklim, düşük ayrışma ve yetersiz Si yıkanması nedeni ile andik toprak özelliklerinin oluşumunu engellemiş ve Erenler dağı üzerinde oluşan topraklar Andisol olarak sınıfl andırılamamış bunun yerine Entisol olarak sınıfl andırılmışlardır. Erenler Dağı üzerinde toprak genesisini etkileyen temel faktörler, iklim, topografya ve ana materyalin tabiatı olarak saptanmıştır. 
Keywords : Toprak oluşumu, toprak sınıfl andırması, volkanik materyal, Konya, Erenler Dağı