Litter Mass Loss Rates in Deciduous and Coniferous Trees in Artvin, Northeast Turkey: Relationships with Litter Quality, Microclimate, and Soil Characteristics

Authors : Temel SARIYILDIZ, Mehmet KÜÇÜK

Pages : 547-559

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2008-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Ölü örtü ayrışması hem biyotik hem de biyotik olmayan faktörler tarafından kontrol edilmektedir. Ölü örtü ayrışması genel olarak, ölü örtünün kimyasal yapısı ve ortamın iklim ve toprak şartları tarafından kontrol edilmektedir. Buradaki çalışmamızda ise, Artvin yöresinde, farklı bakı ve yükseltide yayılış gösteren doğal ormanlık alanlarda yaygın olarak yetişen bazı ağaç türlerinin yaprak ölü örtülerinin ayrışma oranları çalışılarak, ölü örtü ayrışmasında materyalin kimyasal yapısının, ayrışma ortamının mikroiklim şartlarının ve toprak özelliklerinin etkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Arazi ortamında ölü örtü ayrışma deneyi için kayın, meşe, göknar ve sarıçam türlerinin yaprak ölü örtüleri kullanılmıştır. Arazide ölü örtü ayrışmasını araştırmak için, özel olarak hazırlanan ölü örtü torbaları insert ignore into journalissuearticles values(litter bags); içerisine konulan yaprak ölü örtü örneklerinin insert ignore into journalissuearticles values(yaprak yada ibre);, iki farklı bakıya insert ignore into journalissuearticles values(kuzey ve güney); ve her bir bakının üç farklı yükseltisine insert ignore into journalissuearticles values(üst, orta, ve alt); yerleştirilmesiyle başlamış ve daha sonra her 6 ayda bir arazi örneklemesi yapılarak 2 yıl süreyle takip edilmiştir. Sonuçlar ölü örtü ayrışmasını etkileyen en baskın faktörün, ayrışan materyalin başlangıçta içerdiği lignin değerinin olduğunu göstermiştir. Yaprak ölü örtüsünde daha az lignin içeren meşe ve sarıçam türleri yapısında daha fazla lignin içeren kayın ve göknar türlerine göre daha hızlı ayrışmıştır. Türlerin yaprak ölü örtüleri bakıya gore karşılaştırıldığında en hızlı ayrışma kuzey bakıda, yükseltiye göre karşılaştırıldığında ise en hızlı ayrışma alt yükseltilerde gerçekleşmiştir. Mikroiklim ve toprak özellikleri, bakıya göre farklılık göstermekle birlikte, ayrışma üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Kuzey bakıda, gerçek evapotranspirasyon ayrışmayı sınırlarken, güney bakıda toprak sıcaklığının etkili olduğu bulunmuştur. Her iki bakı da dikkate alındığında ise ölü örtü ayrışması üzerinde ayrışan materyalin içerdiği lignin miktarının ve ayrışmanın gerçekleştiği ortamın toprak solunum oranının ölü örtü ayrışma oranları üzerinde belirliyici faktörler olduğu ortaya konulmuştur.
Keywords : Ölü örtü ayrışması, ölü örtü kimyasal yapısı, topografya, mikroiklim, toprak özellikleri