BALKAN SAVAŞLARINDA DÜVEL-İ MUAZZAM'IN GÜÇLÜ AKTÖRLERİ: SAZONOV, POİNCARE ve GREY’in SAVAŞ ÖNCESİ VE SONRASI “STATÜKO”CU POLİTİKALARI

Authors : Fatma Uygur

Pages : 226-243

Doi:10.46955/ankuayd.1413301

View : 57 | Download : 52

Publication Date : 2024-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :XIV. yüzyıldan itibaren bir Balkan devleti olarak serpilip büyüyen, XIX. yüzyıla girerken Balkanlar ve Doğu Akdeniz’deki siyasi ve askeri gücü zayıflayan Osmanlıya karşılık, siyasi ve ticari etkinliği artan Avusturya, Rusya ve diğer büyük güçler Balkanlarda hâkimiyet kurmaya başlamışlardı. Sazonov küçük Slav devletçiklerinin siyasi gelişimini yönlendirirken, Avrupa’nın doğusu söz konusu olduğunda statüko lehinde ifadeler kullanmıştır. Grey’e göre Rusya ile Avusturya arasında her şeyden önce bir anlaşma yapılması statükoyu korumak için gerekiyordu. Müdahale ilkesi üzerinde anlaşacaklarsa, Türkiye’ye baskı yapmaya gerek olmadığı, dostane arabuluculuk teklif etmenin ve birlikte müzakere temeli oluşturmanın uygun olacağı görüşündedir. Balkanlarla ilgili her meseleden haberdar olan ancak sessiz kalan İngiltere’yi hareket geçiren veya ikna eden Fransa olacaktır. Balkanlar’daki statükonun devamını elzem gören Poincaré’nin gizli anlaşmalar imzalayan Bulgaristan ile Sırbistan’a verdiği ilk tepki Balkanların statükosü hakkındadır. Rus-Fransız-İngiliz üçlü kombinasyonunu idealize eden Sazonov, Avusturya-Macaristan ile Almanya’yı ikincil aktörler olarak görürken, savaşın ayak sesleri duyulmaya başlayınca, Rusya ve Avusturya’ya bir tür Avrupa mandası imtiyazı verilmesini içeren bir öneriyi gizlice Fransızlara iletmiştir. Berchtold da Türkiye ile Balkan devletleri arasında savaş çıkarsa mevcut statükonun herhangi bir şekilde değiştirilmesini kabul etmeyeceklerini beyan etmiştir. Bu çalışmada Balkanlar, Fransız Dışişleri Bakanlığı’nın “Les Affaires Balkaniques/Balkan Meseleleri” konulu diplomatik belgeler koleksiyonu çerçevesinde ele alınmıştır.
Keywords : Avrupa Mandası İmtiyazı, Grey, Poincaré, Sazonov, Statüko