Öğretmen Milletvekilleri: Türkiye Büyük Millet Meclisi I. Dönemi (1920 – 1923)

Authors : Yakup Oflar, Cemal Avcı

Pages : 1900-1916

Doi:10.17240/aibuefd.2024..-1407391

View : 62 | Download : 44

Publication Date : 2024-09-15

Article Type : Review Paper

Abstract :Tarihimizde ilk parlamento 1876’da Kânûn-i Esâsî’nin kabulüyle açılmıştır. 93 Harbi’nin de etkisiyle bu parlamento 1877 yılında süresiz tatil edilmiştir. Bu kısa dönem I. Meşrutiyet olarak adlandırılmaktadır. II. Meşrutiyet ise 1908 yılında parlamentonun tekrar açılmasıyla başlayan süreçtir. I. Dünya Savaşı sonrasında kapatılan bu parlamento, Sivas Kongresinin ardından yeni üyelerle tekrar açılmıştır. Aynı parlamento 11 Nisan 1920’de, 12 Ocak ile 18 Mart 1920 arasındaki kısa süreli faaliyetlerinin ardından çalışmalarına resmi olarak son verilmiştir. 23 Nisan 1920’de Ankara’da açılan Büyük Millet Meclisiyse Türk demokrasi tarihinin en önemli adımlarından biri olmuş ve faaliyetleri bu tarihten itibaren başlayarak günümüze kadar devam ettirmiştir. Mustafa Kemal Paşa’nın 19 Mart 1920 tarihli genelgesiyle, memleketin her köşesinden, açılacak meclise vekiller gönderilmesi istenmiştir. 1923’te Cumhuriyet’in ilanına giden yolu hazırlaması sebebiyle bu meclis “Kurucu Meclis” hüviyetini de taşımaktadır. Büyük Millet Meclisi’ne avukatından öğretmenine, doktorundan müderrisine, tüccarından çiftçisine her meslekten katılımlar olmuştur. Farklı meslek gruplarının Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne katılımı Büyük Millet Meclisi’nin başlangıç tarihi olan 1920’den günümüze devam etmektedir. TBMM I. Dönem Öğretmen Milletvekilleri adlı bu çalışmada, 1920 seçimleriyle Türkiye Büyük Millet Meclisine giren öğretmen kökenli milletvekilleri tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda ilgili kaynaklar tarama yöntemiyle incelenmiş, doküman inceleme tekniğiyle veriler toplanmış ve bir sistem dâhilinde düzenlenmiştir. TBMM’nin I. döneminde Meclis’e süreç içerisinde 436 milletvekili katılmıştır. Bu vekillerin 93’ü (% 21.33) öğretmen kökenli milletvekilleridir. Öğretmen milletvekilleri 47 farklı seçim bölgesinden meclise katılmakla beraber 26’sı daha sonraki dönemlerde de vekilliklerine devam etmişlerdir. TBMM çatısında öğretmenlik mesleğini icra etmiş milletvekillerinin bulunması hem Türk parlamento tarihi hem de Türk Eğitim Tarihi açısından önemlidir.
Keywords : Öğretmen milletvekili, TBMM, I Dönem TBMM