ZİLE`DEKİ ÇEŞME YAPILARININ GÜNÜMÜZ AÇISINDAN GENEL BİR DEĞERLENDİRMESİ

Authors : Uğur DEMİRBAĞ

Pages : 531-554

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2022-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Hayatımızın vazgeçilmez kaynaklarından biri su olmuştur. Yaşamımızın devamlılığı ve sürekliliği için suya her zaman ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sebepten dolayı tarih boyunca toplumlar genellikle su kenarlarında nehirlerde, ırmaklarda ve çaylarda toplanmışlardır. Zamanla toplumlar ihtiyaçların farklılaşması ile birlikte farklı yapılar inşa etmeye başlamıştır. Bu sebepten dolayı bu yapılardan biri çeşme olmuştur. Sözlüklerde genel olarak boşluk açıklık ve bu boşluktan dökülen su anlamına gelmekle birlikte çeşme sözcüğünün Anadolu’da ne zamandan beri kullanıldığı tam olarak bilinmemektedir insert ignore into journalissuearticles values(Durman, 2014: 14);. Çeşme kelimesinin sözcük anlamı Farsçadan göz anlamına gelen “çeşm” kelimesinden geldiği kabul edilir insert ignore into journalissuearticles values(Eyice, 1993: 227);. 1200 ve 1300 yıllarında ise çeşme sözcüğüne karşılık olarak Arapça göz anlamına gelen “ayn” ve “sikaye” adları kullanılmıştır. Tarihte birçok dönemde çeşme yapımına önem verilmiştir insert ignore into journalissuearticles values(Ödekan, 1997: 396);. Selçuklular ve Beylikler döneminde çeşme çok az bilinse de, Osmanlılar döneminde daha çok ön plana çıkmıştır. Tokat’ın Zile ilçesi çeşme mimarisi açısından oldukça zengin bir kenttir. Çalışmada günümüzde mevcut yedi çeşmenin mimari ve bezeme özelliklerinin analizi yapılmaya çalışılmıştır. Çeşme yapıları genellikle geleneksel kent dokusunun olduğu yoğunluk göstermektedir. Bu çeşmeler, Elbaşoğlu Çeşmesi, Kavaklı Cami Çeşmesi, Kepir Pınarı, Bedesten Cami Çeşmesi, Binbaşıoğlu Çeşmesi, Çaypınar Çeşmesi, Şeyhoğlu Cami Çeşmesidir. Bununla birlikte kentte günümüze gelmeyen yalnız kaynaklarda geçen iki çeşme yapısı üzerinde durulmuştur. Bu çeşmeler ise Musalla ve Kömürcü Çeşmesidir.
Keywords : Zile, Çeşme, Mimari, Bezeme, Teknik