KAVRAMSAL SANAT PARADİGMASINDA ENSTRÜMAN YAPIMI VE POSTMODERN DUYSAL TASARIM ALANLARINA BİR YANSIMASI OLARAK SOUND SCULPTURE KAVRAMININ DÖNÜŞTÜRÜCÜ İZDÜŞÜMLERİ

Authors : Özgür Turan, Hakkı Alper Maral

Pages : 339-353

Doi:10.7456/tojdac.1381185

View : 67 | Download : 94

Publication Date : 2023-12-28

Article Type : Other Papers

Abstract :Yapıt kurma edimi üzerinden sanat, zanaat ve tasarım gibi nosyonları türeten bireyler, bu kavramları merkezlerine alan farklı disiplinlerde olduğu gibi duysal bağlamın tasarı olanaklarını da keşfetmiş ve çeşitli uygulamalar üzerinden hayata dair nice derinlikli alımlama biçimleri deneyimlemişlerdir. Bu süreç, müzik/ses üretiminden bunları gerçekleştirecekleri araçlara; müziği icra edecekleri mekânların mimarisinden, bu performansları kayıt altına alacakları teknolojilere kadar izdüşümleriyle, özellikle 19. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren, geniş bir alana yayılan duysal tasarım çalışmalarının plastik ve görsel sanatlarla sınırlarını muğlaklaştırmış, öğelerini geçişkenleştirmiştir. Fütüristlerin sıkça örneklenen; hız, zaman ve sesle ilişkilendirdikleri üretimleri, özellikle Russolo’nun Intonarumori’leriyle, sanatsal ses/enstrüman çalışmalarının erkence örneklerinden birini verdiği, The Art of Noise manifestosuyla pekiştirilmiş ve belgeleştirilmiştir. Keza, Duchamp’ın 20. Yüzyılın başında Sculpture Musicale, With Hidden Noise gibi Dadacı çalışmaları Sound Object, Sound Sculpture, Sound Art gibi alanların tanımlanması bakımından öncü niteliktedir. Aynı yüzyılın ortalarındaysa sosyoekonomik gelişmelere koşut, yeni teknolojiler ve kavramsal arka plan üzerinden sanatsal ses çalışmalarının tanımı ve sınırları daha da genişlemiştir. II. Dünya Savaşı sonrasında birçok alanda olduğu gibi müzik ve ses pratiklerinde de önemli dönüşümler gerçekleşmiş; bu alanların kavramsal boyutları tartışmaya açılmıştır. Özellikle 1960’lardan sonra Postmodernizmin de etkisiyle sound kavramı, yeni üretim ve malzeme teknolojileriyle dönüşümler deneyimleyen enstrüman tasarım alanlarıyla yepyeni boyutlar kazanmış, peşi sıra yeni önermelerine kavuşmuştur. Nitel araştırma yöntemleri kullanılarak hazırlanan bu derleme makalede; deneysellikle başlayan enstrüman tasarım alanlarıyla içli dışlı ve birbirlerine koşut ilerleyen, zamanla duysal tasarım alanının müstakil bir üretim alanına evirilen, Sound Sculpture türünün gelişimi; 20. ve 21. Yüzyıl çağdaş sanat akımları içerisindeki konumu, kavramsal arka planı, başat önermeleri üzerinden incelenmektedir. Bu çalışmada aynı zamanda gelenekselleşen enstrüman yapım pratiklerine koşut, deneysel ve kavramsal bir enstrüman yapım alanı olan Sound Sculpture türü alternatif bir öneri olarak sunulmaktadır.
Keywords : Ses Heykelleri, Duysal Tasarım, Enstrüman Tasarım, Kavramsallık