CUMHURBAŞKANLIĞI OSMANLI ARŞİVLERİNDE BULUNAN SULTAN II. MAHMUD DÖNEMİNE AİT DÖRT FERMANIN TEZHİP ÖZELLİKLERİ

Authors : Pınar Toktaş

Pages : 148-161

Doi:10.7456/tojdac.1382757

View : 31 | Download : 61

Publication Date : 2023-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Fermanlar Divan-ı Hümayun’da alınan kararlar doğrultusunda düzenlenen, padişahın buyruğunu ve tuğrasını içeren belgeler olması sebebiyle tezyinatına da önem verilmiştir. Araştırmada Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivlerinde yer alan Sultan II. Mahmud tuğralı dört adet fermanın tezhip özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Sultan II. Mahmud dönemi diğer birçok alanda olduğu gibi sanat alanında da Batılılaşma etkisinin yaşandığı bir dönemdir. Tezyinatta klasik üsluptan uzaklaşılıp barok-rokoko tarzında natüralist üslup çiçek uygulamalarının yoğun biçimde yer aldığı görülür. Araştırmada incelenen fermanlar teknik, renk, motif ve kompozisyon özellikleri açısından incelenerek, günümüzdeki durumu belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmaya ilişkin veriler Arşivden elde dilen dijital veriler ile sınırlıdır. Araştırma sonucunda incelenen fermanların tümü siyah mürekkeple ve divani hatla yazılmış olup tuğralar ise altınla çekilerek siyahla tahrirlenmiştir. Tezyinatında sulu halkâri, çift tahrir, şikâf ve klasik tezhip tekniğinin uygulandığı anlaşılmıştır. Dönem bezeme üslubu doğrultusunda fermanların tezyinatında klasik tezhip ile barok rokoko tarzı birlikte uygulanmıştır. Halkâri tekniği başlık içlerinde, natüralist üslup çiçek tasvirleri ise başlığın dışında yahut başlığın içerisindeki çeşitli formların içinde yer almıştır. İncelenen fermanlarda kâğıt yüzeyinde lekelenme ve katlanarak muhafaza edilmesinden dolayı yıpranma ve yer yer renklerde dökülmeler mevcuttur.
Keywords : Ferman, Tezhip, Tezyinat, Sultan II Mahmud, Geleneksel Sanatlar