Türkiye’de Gökkuşağı Alabalığı Yetiştiriciliğinin Üretim ve Ekonomik Göstergelerinin İncelenmesi

Authors : Önder YILDIRIM, İsmail Berat ÇANTAŞ

Pages : 461-474

Doi:10.22392/actaquatr.1101098

View : 8 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Türkiye su ürünleri yetiştiriciliğinde en fazla üretilen ikinci tür olan gökkuşağı alabalığının insert ignore into journalissuearticles values(Oncorhynchus mykiss); genel ve illere göre üretim miktarları, değerleri, işletme sayıları ve kapasiteleri değerlendirilerek ekonomiye katkıları ve potansiyellerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. 2020 yılında Dünya’da toplam su ürünleri üretimi 178 milyon ton olurken, yetiştiricilik üretimi 87,5 milyon tondur. Gökkuşağı alabalığı yetiştiriciliği 2020’de Dünya’da 77 ülkede ve yaklaşık 1,02 milyon ton olarak elde edilmiştir. İran 197.370 ton ile ilk sırada, Türkiye 144.283 ton ile ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemizde, 10 yıllık değişime bakıldığında 2012 yılında yetiştiricilik miktarı 212.410 tondan, 2021 yılında 471.686 tona çıkmıştır. Türkiye’de 2021 yılında yapılan toplam 471.686 ton yetiştiriciliğinin %35’ini, bu tür oluşturmaktadır. Gökkuşağı alabalığı yetiştiriciliği Türkiye’de toplam 68 ilde yapılmaktadır. Ülke genelinde 58 ilde toplam 1.435 milyar adet yavru üretim kapasitesine sahip 493 adet gökkuşağı alabalığı kuluçkahanesi bulunmaktadır. Gökkuşağı alabalığı yetiştiriciliğinde Elazığ insert ignore into journalissuearticles values(26.500 ton; %16); ilk sırada gelmekte, Muğla insert ignore into journalissuearticles values(22.000 ton; %13);; Samsun insert ignore into journalissuearticles values(13.045 ton; %8);, Trabzon insert ignore into journalissuearticles values(9.800 ton; %4,6); ve Şanlıurfa insert ignore into journalissuearticles values(7.658 ton; %4); ise Elazığ’ı takip etmektedir. 2012-2021 yılları arasında iç sularda yetiştiriciliği yapılan gökkuşağı alabalığının satış fiyatının 4,99-24,14 TL insert ignore into journalissuearticles values(2,71-2,78 ABD doları); arasında, denizlerde yetiştiriciliği gökkuşağı alabalığının ise 6,78-32,83 TL insert ignore into journalissuearticles values(3,69-3,78 ABD doları); arasında değiştiği bulunmuştur. Gökkuşağı alabalığı yetiştiriciliğin iç sularda 3.238.960.360 TL insert ignore into journalissuearticles values(363.611.540 ABD doları); ve denizlerde 1.034.440.470 TL insert ignore into journalissuearticles values(116.268.210 ABD doları); olmak üzere ekonomiye toplam katkısı 4.273.400.830 TL insert ignore into journalissuearticles values(479.879.750 ABD doları); olduğu tespit edilmiştir. Gökkuşağı alabalıklarının, Karadeniz`deki denizel ağ kafes işletmelerinde kilogram üzeri büyütüldükten sonra, iç piyasa ve ihraç ürün olarak satış etiketlerinde “Türk Somonu” ticari ismi kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye, “Türk Somonu” olarak tescillenen gökkuşağı alabalığı üretiminde, Dünya`daki yerini sağlamlaştırmak için gelecek planlamalarını şu noktalarda yoğunlaştırmasında fayda vardır. Bunlar arasında mevcut pazarların korunup bununla birlikte yeni pazarlara girilmesine yönelik girişimler, su kaynaklarını taşıma kapasitelerinin gözetilerek çevreyle dost sürdürülebilir kullanımı, hammadde-enerji-akaryakıt gibi yetiştiricilik üretim girdilerinin minimalize edilmesi için yerli alternatiflerin/yerinde üretimlerin kullanılması sayılabilir.
Keywords : Türkiye, İller, Gökkuşağı Alabalığı, Türk Somonu, Ekonomi