Buhara’dan Hicaz’a Hac Yolculuğunda Hacıların Kültürel Temasları (XIX. Yüzyıl)

Authors : Mustafa TANRIVERDİ

Pages : 69-79

View : 9 | Download : 5

Publication Date : 2023-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkistan Müslümanlarının Hicaz’a gerçekleştirdikleri hac ziyaretleri, zaman zaman kesintiye uğramakla birlikte, hacıların Osmanlı Devleti ve Osmanlı vatandaşlarıyla kültürel bağlar kurması bakımından önem arz etmektedir. Uzun süren hac yolculuğunun farklı güzergahları olmakla birlikte, İstanbul üzerinden Hicaz’a ulaşmak Türkistanlı hacıların önceliği olmuştur. Zor ve sıkıntılı yolculuğun İstanbul durağı, hem dinlenme hem de kültürel ve dini bağları kuvvetlendiren bir fonksiyon üstlenmiştir. Osmanlı topraklarına gelen Türkistanlı hacılar arasında Buhara Emirliği’nden gelen hacıların yoğun olduğu arşiv belgelerinden tespit edilebilmektedir. Buhara uleması ve dervişlerine büyük ilgi gösterilmiş, bulundukları yerlerde usulünce ağırlanmışlardır. Uzun süreli kalmak istekleri var ise gerekli kolaylık sağlanarak, medrese ve tekkelerle ilişkili olmalarına önem verilmiştir. XIX. yüzyılın sonlarına doğru ulaşım imkanlarının artmasıyla birlikte yoğunlaşan hac ziyaretleri, Türkistan’ı idaresi altında bulunduran Rusya’yı endişelendirmeye yetmiştir. Bu endişe, hac ziyaretlerinin bölge Müslümanlarının dini ve siyasi bağımsızlık noktasında Rusya’dan ayrılmaya sevk edebilecek bir rolü olduğu iddiasından kaynaklanıyordu. Bu çalışma, Buhara’dan hac yolculuğuna çıkanların hac güzergahında Osmanlı Müslümanlarıyla kurdukları kültürel temaslarını Osmanlı Arşivi belgeleri temelinde değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
Keywords : Buhara, Hac, İstanbul, Rusya, Osmanlı Devleti