HALK İSLAMI VE KIZILBAŞLIK

Authors : Günel RAHİMLİ

Pages : 57-69

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2017-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam dininin farklı şekillerde yorumlanmasından dolayı farklı tarikatlar ortaya çıkmıştır. Bu tarikatlaşma Moğollar döneminde daha da yaygınlaşmıştır ki, bunun da en önemli sebebi Moğol saldırıları nedeniyle insanların maddi  varlıklarının talan edilmesinin yanında manevi olarak da zulümlere maruz kalmasıdır. Manevi yönden baskı altında kalan insanlar çareyi dinî tarikatlara daha da sıkı şekilde bağlanmakta görmüş ve bu yöneliş de yeni tarikatların ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Bu tarikatlar arasında Safiyüddin İshak Erdebili tarafından Güney Azerbaycan’ın Erdebil şehrinde temelleri atılan Safeviyye tarikatı kendi devletini kurabilmiş olması nedeniyle farklı bir yere sahiptir . Zamanla etki çevresini genişleten tarikat Şeyh Haydar’ın liderliğiyle beraber Kızılbaş tarikatı olarak ünlenmiş ve tarihte derin izler bırakmıştır. Genel olarak tarikata bağlananlar Halk İslamı’nın yaygın olduğu bölgelerde yaşayan ahali olmuş, özellikle Anadolu’da bu tarikatın şeyhleri büyük rağbet görmüştür. Böylece Kızılbaş tarikatı Anadolu’nun yarıgöçmen Türkleri arasında yayılabilmiştır. Halk İslamı’nın taşıyıcıları olan Türkmenlerin Kızılbaşlığa çok kolay bağlanmasının sebebi Kızılbaşlık ideolojisi ile Halk İslamı’nın prensiplerinin birbirine benzerliği olmuştur. Halk İslamı’na dayanan Kızılbaşlığın   hâlen Anadolu’da   yayılmış en önemli tarikatlarından biri olan Aleviliğin ecdadı olması nedeniyle konu günümüzde de güncelliğini muhafaza etmektedir.   Bu sebeple makalede Halk İslamı, onun nereden kaynaklandığı ve temel prensipleri hakkında malumatlar yer almış ve Halk İslamı ile Kızılbaşlığın ortak yönleri araştırılmıştır. Makalenin sonuç bölümünde bu bağlılığın nedenleri tahlil edilmiştir.
Keywords : Safeviyye tarikatı, Anadolu türkmenleri, Halk İslamı, Kızılbaşlık