KIRKGÖZ HAN ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Semra PALAZ YILDIRIM

Pages : 223-257

View : 14 | Download : 12

Publication Date : 2019-12-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Birçok bilim insanı tarafından çalışılan yapıda bu çalışma ile diğerlerinden farklı olarak, Antalya’nın Döşemealtı ilçesinde bulunan karma plan tipinin değişik bir uygulaması olan Kırkgöz Hanı’nın, 2006-2007 yılı kazı-temizlik çalışmalarında ortaya çıkan mimari buluntuları insert ignore into journalissuearticles values(Köşk mescit, Hamam, Fırın vb.); ve günümüze ayrıntılı olarak okunup tam anlamı ile yayınlanmayan “ kitabesi”nin okunması ile ulaşılan yeni verilerden hareketle, Türk Ticaret Yapıları içindeki yeri ve öneminin ortaya konması amaçlanmaktadır. Han, Akdeniz sahillerini İstanbul’a bağlayan Antalya-İstanbul yolunun Antalya-Dinar’a Burdur üzerinden giden bölümünde Evdir Han’dan sonraki duraktır. Bu yolun devamında, Kırkgöz Han gibi II. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi’ne tarihlenen Susuz ve İncir Han bulunmaktadır. Yapı, ‘’kapalı bölüm insert ignore into journalissuearticles values(barınak); ve avludan oluşan karma plan’’ tipinin “avlu ve barınak kısmı aynı genişlikte olan hanlar” grubu içinde, barınak kısmının avlunun kuzey kenarına yerleştirilmesinden meydana gelmekte olup, adeta avlu ile kaynaştırılmış bir şekildedir. Yapıdan gelen izler, avlunun güneydoğu köşesindeki fırın ile güneybatısındaki kerpiç malzemeli kuruluşun, muhtemelen yapının daha geç bir dönemdeki kullanımı sırasında eklenen mimari unsurlar olduğunu göstermektedir. Ayrıca; avlu ortasındaki farklı boyutlara sahip dört ayak kalıntısı ve bunlardan güneydoğu ayağa bitişik kuyu, daha çok sultan hanlarında karşımıza çıkan “köşk mescit” ile açıklanabilir. Yapının en önemli bölümü, tarafımızdan bütünüyle okunan kitabesidir. Kitabe, hem sultanın yeni sıfatlarından biri olan “tâc-ı ûla” yani “ilk taç sahibi” sıfatının ilk kez burada kullanılması, hem ‘’sitte melike’’ için sultan II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırılmış olması, hem de yine bu sultan dönemine tarihlenen Derebucak Tol Han kitabesinde de yapı için kullanılan ‘’ribat’’ kelimesi ve ‘’bütün canlıların misafir edilmesi’’ ifadesi ile diğer kervansaray yapıları içinde öne çıkmaktadır.
Keywords : Kırkgöz Han, Çubuk Han, II Gıyaseddin Keyhüsrev, Kervansaray, Han