NASTURİ VE ŞEYH SAİD AYAKLANMALARINDA YABANCI DEVLETLERİN DOĞRUDAN VE DOLAYLI ETKİLERİ

Authors : Mehmet Bedri ALUÇLU

Pages : 567-584

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Bu makalede, erken cumhuriyet döneminde gerçekleşen Nasturi ve Şeyh Said Ayaklanmalarına yabancı devletlerin doğrudan ve dolaylı etkileri incelenmiştir. Nasturi ve Şeyh Said Ayaklanmaları, yeni kurulan Türk Devleti’nin Cumhuriyet rejimini oturtmaya çalıştığı bir dönemde ortaya çıkmışlardır. Bu isyanlardan Nasturi Ayaklanması, bilhassa İngiltere’nin doğrudan desteklediği bir başkaldırıdır. Ayrılıkçı görüşler taşıyan Nasturiler, Musul Sorununun bir anlaşmazlığa dönüştüğü sırada İngiltere’nin kışkırtmasıyla Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne karşı ayaklanmışlardır. İsyan kısa sürede bastırılmıştır. Nasturi Ayaklanmasının bastırılmasından sadece dört ay sonra Şeyh Said İsyanı çıkmıştır. İngilizler bu isyanı arka planda yönlendirirken onun müttefikleri Fransızlar, İtalyanlar ve SSCB bazen doğrudan bazen de dolaylı olarak ya isyanı desteklemişler ya da ayaklanmayı bastırmaya çalışan Türk Devletini engellemeye çalışmışlardır. Ancak Mustafa Kemal Paşa idaresindeki hükümet, bu isyanı da kısa sürede bastırabilmiştir. Sonuçta ise Nasturi ve Şeyh Said Ayaklanmalarının Türk Devleti’ne maliyeti ağır olmuş; Türkiye İngiltere ile Ankara Antlaşmasını imzalayarak Musul üzerindeki bütün haklarından feragat etmek zorunda kalmıştır. Çalışmanın amacı; İngiltere başta olmak üzere Avrupalı devletlerin Cumhuriyet’in ilk yıllarında meydana gelen bu ayaklanmaların çıkartılması ve yayılmasındaki rollerini belgeler ışığında inceleyip yorumlayarak bugün bölgede tekrarlanan vekâlet savaşlarının anlaşılmasına katkı sağlamaktır.
Keywords : Musul Sorunu, , Şeyh Said, , Nasturiler, İngiltere, Kürtler