OSMANLI İMPARATORLUĞU’NU DIŞ BORÇLANMAYA İTEN NEDENLER VE DIŞ BORÇLARIN OSMANLI İMPARATORLUĞU’NA ETKİLERİ

Authors : Niyazi GÜMÜŞ

Pages : 411-432

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nu dış borçlanmaya iten nedenler ve dış borçların Osmanlı İmparatorluğu’na etkileri değerlendirilmiştir. Yapılan incelemelerde Osmanlı Devleti’nin 17. Yüzyılda üst üste kaybedilen savaşlar neticesinde toprak kaybı yaşadığı, savaşların finansmanı ve ödenen savaş tazminatlarının Osmanlı’nın ekonomik yapısını bozduğu tespit edilmiş, bütçe açık vermeye başlamış ve bu açık savaş yıllarında daha da sürekli artış göstermiştir. Ayrıca bazı devletlerin kışkırtmalarıyla veya çeşitli sebeplerle ülke içinde çıkan ayaklanmalar Osmanlı devletini yıpratmış, isyanları bastırmada bazen zorluklar yaşayan Osmanlı dış devletlerden yardım almak durumunda kalmıştır. Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın ordusuyla Kütahya’ya kadar gelmesi neticesinde Osmanlı Rusya’dan yardım istemiş, daha sonra İngiltere devreye girerek ayaklanmayı bastırma karşılığında Osmanlı’dan ticari imtiyaz istemiştir. İngilizler’e verilen ticari imtiyaz zamanla diğer Avrupa devletlerine de verilerek devletin ekonomik bağımsızlığını sarsmaya başlamıştır. Kapitülasyonlar neticesinde bazı Avrupa ülkelerine verilen tavizler Osmanlı’nın dış ticaret açığını büyütmüştür. İlk kez 1854 yılında Kırım Savaşı’nın finansmanı için yapılan dış borçlanmayı diğer borçlanmalar izlemiştir. O günün şartlarında Osmanlı yüksek maliyetlerle borçlanmış, dış piyasalardan borç almak için tavizler verilmek zorunda kalınmıştır. Verilen tavizler ise Osmanlı Devleti’nin borç sarmalına girmesine, ekonomik bağımsızlığının yitirilmesine neden olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu’na borç veren devletler ülke içinde ayrılık hareketlerini de destekleyerek Osmanlı’nın dağılma sürecini hızlandırmışlardır.
Keywords : Osmanlı İmparatorluğu, bütçe açıkları, dış borçlar, kapitülasyonlar