VALERYEN ŞİİR VE TANPINAR

Authors : Melih YENER

Pages : 185-213

Doi:10.33404/anasay.1254336

View : 39 | Download : 100

Publication Date : 2023-05-30

Article Type : Research Paper

Abstract :“Valeryen şiir” Fransız şair Paul Valéry’ nin şiir anlayışını ve bu anlayışa uygun yazılan şiirleri nitelendirmek için kullanılan bir tabirdir. Valéry’ nin sanatı ahenk arzusu ve ideali üzerine kuruludur. O, şiiri musiki ve mimari gibi bir armoni sanatı olarak kabul eder. Kelimelerin anlamları kadar ses renklerine ve müzikal değerlerine de ehemmiyet verir. Şair ona göre bir kelime kuyumcusudur. Şiir insan ruhunun en karmaşık tabakalarına ve gelgitlerine ayna olabilecek, olamasa bile bunu ülkü edinecek bir sanattır. Ona göre şiir kişide bir dua ve bir tür sihir etkisi uyandırmalıdır. Bu ise kelimelerin her zamanki ve her ağızdaki kullanılışıyla olmaz. Kelimelerin bir anlam tebliğcisinden ibaret olmadığının, onlarda “kulakla görülen”, “gözle işitilen” ve dilin yüzyıllar süren doğal gelişimi neticesinde erişilen derûni bir ahenk bulunduğunun idrakiyle olur. Valéry’ ye göre dil bir şairin hem en büyük çilesi hem de en büyük nimetidir. Paul Valéry, endüstrileşmenin, yeryüzünü kaplayan savaşların ve tüketim kültürünün tazyikiyle sırt çevrilen klasik değerlerin sanatta muhafazasından yanadır. O şiirde daima en mükemmeli gaye edinir. Ancak en mükemmelin de ulaşılamaz bir şey olduğunu düşünür. Dil ve ahenk meselelerindeki bu görüşleri ve bu çerçeve içinde yazdığı şiirlerle Paul Valéry sanatını, Henri Brémond tarafından kuramsallaştırılan poésie pure=saf şiir disiplini içinde icra eden bir şair olarak görülür. Türk şiirinde öz şiir vadisi içinde görülüp değerlendirilebilecek şairleri Valéry az veya çok etkilemiştir. Ancak onun Türk şiirinde en bariz şekilde etkilediği şair Ahmet Hamdi Tanpınar’dır. Bu makale Paul Valéry’ nin sanatı hakkında bilgi vermekte ve onun Tanpınar’ın şiir anlayışı üzerindeki etkilerini incelemektedir. Makalenin sonuç kısmı, yazarın Valeryen şiir hakkındaki düşüncelerini ortaya koymaktadır.
Keywords : Valery, ahenk, saf şiir, Tanpınar