OSMANLI-FRANSA İLİŞKİLERİNDE DİPLOMATİK PROTOKOL UNSURU OLARAK “İSKEMLE” (XVI.-XVII. YÜZYILLAR)

Authors : Sevil GÖZÜBÜYÜK

Pages : 98-117

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2018-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :B ir devleti temsil etmek amacıyla başka bir devlet nezdinde görevlendirilen elçiler arasında diplomatik öncelik mevzuu önemli bir rekabet alanıydı. Devletlerarası ilişkilerde elçilerin siyasi yetkinliği, tecrübesi ve nüfuzu önemli bir rol oynamakta ve hem görev yaptığı ülkeyi hem de tâbi olduğu devleti doğrudan etkilemekteydi. Bu nedenle elçilik görevini üstlenen kişilerin siyasetten anlayan ve mevcut diplomasiye hâkim olan şahıslardan seçilmesine ihtimam gösterilirdi.  Bu elçiler Osmanlı Devleti’nde bağlı bulundukları devleti temsil eden en üst düzey bürokratlardı. Elçinin törenle karşılanması, sadrazam ve padişahın huzuruna kabul edilmesi gibi teşrifata ilişkin hususlarda belirli kaideler bulunmaktaydı. Osmanlı bürokrasisi tarafından belirlenen bu ritüeller muhatap alınan ülkeye ve dönemin koşullarına göre değişiklik göstermekteydi. Bu değişim devletin gücünün gösterilmesinin yanı sıra ilgili devletle olan diplomatik ilişkilerin de bir yansımasıydı.  Diplomasi dilinde ülkelerin birbirlerine olan tutumlarını belirleyen bir husus da elçilere karşı sergilenen davranışlardı. Elçilere karşı takınılan tutum ya da en basitinden elçinin İstanbul’a gelişinde onun karşılanma şekli, karşılamaya giden kişilerin sayısı ya da rütbesi, ilgili devletle olan ilişkilerin bir nevi ifadesiydi. Bu uygulamaların dışında elçinin ya da onu temsilen görev yapan maslahatgüzarın sadrazamın huzuruna çıkışlarında, kiliselerde yapılan ayinlerde ya da katıldıkları törenler esnasında oturacağı iskemlenin yüksekliği ve diğer devlet elçilerine göre kaçıncı sırada oturduğu önemli hususlardan biriydi.  Bu çalışmada XVI. ve XVII. yüzyıl Osmanlı-Fransa ilişkilerine ve bu ilişkilerin bir yansıması olarak Fransız elçileri ile yaşanan iskemle sorunlarına yer verilerek, diplomasi dilinde bir araç olarak kullanılan iskemle meselesi değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Keywords : Osmanlı, Fransa, Diplomasi, Elçilik, Teşrifat, İskemle