İSLAMİYETTEN ÖNCE GÖKTÜRKLER DÖNEMİNDEKİ TÜRK SANATININ İSLAMİYETTEN SONRAKİ DÖNEMLERE ETKİSİ

Authors : Büşra AYDEMİR

Pages : 368-380

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2019-06-30

Article Type : Conference Paper

Abstract :Türklerde sanatın daima mevcut olduğu ve değişik coğrafyalarda izlerine rastlandığı bilinmektedir. Resim, heykel, mimarlık, v.s. sanat dallarının Türklerin yaşadıkları devirlere, yerlere, içinde bulundukları durumlara, tercih ettikleri siyasi görüşlere, bağlı oldukları dinlere göre değişerek günümüze kadar geldikleri görülmektedir. Türk sanatının tarihi süreç içerisinde İslamiyetten önce, İslamiyetten sonra ve Anadolu’da incelenmek üzere dönemlere ayrıldığı bilinmektedir. Bu bağlamda İslam sanatı; Müslüman toplumların bağlı olduğu Kur’an’ın ve İslam’ın getirdiği ilkeler içerisinde ortaya çıkardıkları sanat olarak düşünülmektedir. İslam sanatı içerisinde Türk sanatının ise toplumların İslamiyeti kabulünden sonra oldukça zengin ve donanımlı bir yapıya, yeni alanlara kavuştuğu düşünülmektedir. Her dönemin kendinden bir sonraki dönemi etkilemekte ve o dönemden izler taşıdığı düşünülmektedir. İslamiyetten önce ilk sanat kalıntılarının M.Ö. 318 yılında Hunlar devrinde ortaya çıktığı söylenmektedir. Hunlar devrinden sonra Göktürkler devri ve Uygurlar devri izlediği bilinmektedir. Son yıllarda yerleşik kent kültürüne sahip olan toplumların sanat eserleri ön plana çıkarılarak yarı göçebe, atlı bozkır kültürüne sahip olan Hunlar, Göktürkler ve Uygurlar dönemine yeterince ehemmiyet gösterilmediği söylenmektedir. Sanatı sadece yerleşik düzen içerisinde belli sınıflara ve toplumsal ayrımlara tabi tutmak görüşünün artık kabul görmediği ileri sürülmektedir. İslamiyetten önceki dönemin, İslamiyetten sonraki dönemi büyük ölçüde etkilediği göz ardı edilmektedir. Ayrıca İslamiyetten önceki dönemlere ait kalıntılar üzerinde çok az durulduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada ; İslamiyetten önce Göktürkler’deki Türk sanatının, İslamiyetten sonraki döneme olan etkileri incelenmektedir. Göktürkler’in İslamiyetten önce ortaya çıkardıkları yazılı ve plastik sanatlara öncülük eden argümanları ile İslamiyetten sonraki dönemleri gelişim açısından her alanda etkilediği düşünülmektedir. İlk şehirleşmenin, heykelin, anıtsal mimarinin ve ilk yazılı kaynakların Göktürkler döneminde ortaya çıktığı bilinmektedir. İslami döneme en büyük etkisinin balballar olduğu ve bu argümanlardan yüzyıllar boyu esinlenildiği göz önünde bulundurularak Göktürkler dönemindeki Türk sanatının önemini ortaya çıkarmak amacı güdülmüştür.
Keywords : İslam Sanatı, Türk İslam Sanatı, Türk Sanatı, Göktürkler, Göktürk Sanatı