NASIREDDİN ŞAH DÖNEMİ OSMANLI- İRAN İLİŞKİLERİ VE KOTUR MESELESİ

Authors : İbrahim Caner TÜRK, Duygu YİĞİT

Pages : 12-18

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2017-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İran coğrafyası, Doğu Türkleri ile Batı Türkleri arasında köprü vazifesi görerek, batı yönündeki göç ve ticaret yollarının üzerinde bulunmaktadır. Uzun yıllar boyunca Türkler tarafından yönetilen İran’da, XVIII. yüzyıl sonlarından XX. yüzyılın ilk çeyreği dâhil olmak üzere, Kaçar Devleti hâkim olmuştur. Osmanlı-İran Devletleri arasında yaşanan huzursuzluklar, genel olarak bakıldığında Sünnilik-Şiilik mücadelesi olarak anlaşılmaktadır. Ancak yaşanan sorunların temelinde sadece mezhebi mücadele değil; aynı zamanda siyasal, sosyal, ekonomik, jeopolitik unsurlar da bulunmaktadır. İki taraf arasındaki sınır anlaşmazlığına dair ihtilafı gidermek için temsilciler 1852’de Zuhab bölgesinin ikiye ayrılmasına karar verdiler. Alınan karara göre doğu bölgesi İran’ın batı bölgesi de Osmanlı Devleti’nin olacaktı fakat aracı temsilcinin niyeti ise bu bölgenin İran’ın elinde kalmasıydı. Kotur Van eyaletine bağlı bir nahiye idi. Buranın Osmanlı toprağı olduğu pek çok delille sabit olduğu halde, İranlılar buralara müdahaleye başlamışlardı. Bu durum iki devlet arasında anlaşmazlığa sebep olmuştur. Derviş Paşa iki devlet arasındaki sınırın belli olması için işaret koyduğunu, Kotur’un Osmanlı toprağı, halkının da Osmanlı teb’ası olmasıyla bu işin padişah emri ile yapıldığını; halkın İran teb’ası ve Kotur’un da İran toprağı olduğunu ispat ettikleri takdirde Kotur’u ayırabileceklerini söylemişti. Bundan sonra komisyonun çalışmalarına başlaması gerekiyordu. Bu çalışmada Nasıreddin Şah dönemi hakkında genel bilgiler verilerek, 19. Yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı-İran ilişkilerinde önemli bir mesele olmuş olan Kotur’un İran’a terki anlatılacaktır
Keywords : Ottoman, Iran, Kotur, Shah Nasireddin