ENDÜLÜS TEFSİR GELENEĞİNDE BELAĞAT İLMİNİN YERİ

Authors : Emin CENGİZ

Pages : 277-289

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur' ân Arapça olarak indirilmiş ilahi bir kitaptır. Dolayısıyla Kur'ân metninin doğru bir şekilde anlaşılabilmesi için Arap diline hâkim olmak gerekir. Bunun bilincinde olan müfessirler, ilk dönemlerden beri Kur'ân'ı tefsir edecek kişinin bilmesi gereken ilimleri sıralarken Arap dilinin önemine vurgu yapmışlardr. Başlangıçta dil bilimleri derken daha çok nahiv ve sarf gibi gramer ilimleri kastediliyor olsa da zamanla belağatın müstakil bir ilim haline gelmesiyle belağat ilmi de tefsir çalışmalarında yer almaya başlamıştır. Ancak belağat ilminin bütün tefsirlerde aynı yoğunlukta işlendiğini söylemek mümkün değildir. Belağat ilminin tefsir çalışmalarındaki konumu coğrafyaya, döneme, tefsirlerin türlerine, müfessirlerin ilgi alanlarına ve önceliklerine göre değişkenlik göstermektedir. İslam coğrafyasındaki tefsir çalışmalarının müşterek kuralları olsa da müfessirlerin neşet ettiği sosyo-kültürel ortamın tefsir anlayışlarına büyük tesiri olmuştur. Müfessirin yaşadığı coğrafyanın genel şartları hem tefsirde yaptığı yorumlara hem de tefsir yöntemindeki önceliklerini belirlemesi noktasında belirleyici olmuştur. Öyle ki, Müslümanların sekiz asrı bulan Endülüs’teki mevcudiyetleri boyunca oluşan sosyo-kültürel ortam ve bölgenin gereklilikleri, Endülüs tefsirinde doğu tefsirlerinden farklı bir yaklaşımın oluşmasına neden olmuştur. Bu farklı bakış açılarından bir tanesi de Arap dil bilimlerinden olan belâğat ilminin tefsirde hangi oranda yer aldığı hususudur. Nitekim Endülüs tefsir geleneğinde belâğat ilmi, doğuya nazaran çok fazla ön plana çıkmamış, Endülüs’te daha çok gramere ve icaza ağırlık verilmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada üç temel dönemde incelenen bazı Endülüslü müfessirlerin tefsirlerinde belâğat ilmine ne derece yer verdikleri ve bunun altında yatan sebepler ele alınacaktır.
Keywords : Arap Dili, Tefsir, Endülüs, Belâğat, Kurân İlimleri