AKTİF PİYASASINDA FİNANSAL İSTİKRAR: TÜRKİYE VE JAPONYA ARASINDA BİR MUKÂYESE (2001-2021)

Authors : Cengiz SAMUR

Pages : 116-162

View : 11 | Download : 11

Publication Date : 2022-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Aktif piyasalarında finansal kabarcık “carî fiyatın aktifin temel değerinden büyük bir sapma göstermesi”dir. İlk olarak pozitif ve negatif kabarcıklar şeklinde ayrılabilir: Pozitif kabarcık aktif fiyatının artması, böylece aktifin içsel değerini aşmasıdır. Kabarcığın teşekkülü, bir bakıma aktifin aşırı değerlenmesi hâdisesidir. Aksi belirtilmedikçe kabarcık terimiyle bu tür kastedilir. Negatif kabarcık (kabarcık patlaması) aktifin carî fiyatının çok sert bir düşüş göstermesi, böylece carî fiyatın onun temel değerinin ciddî derecede altında kalması olayıdır. Aktif piyasasında fiyat çöküşü mahiyetindedir. Aktif fiyatında her hareket kabarcık mahiyetinde görülemez, sapma muayyen bir büyüklükte olmalıdır. Kabarcık ikinci olarak mikro ve makro zeminde ayrıma tâbi tutulabilir: Belli bir aktifin fiyatındaki değişme konu iken mikro kabarcıktan, aktif piyasası ortalama fiyatındaki değişme konu iken makro perspektifte kabarcıktan söz edilebilir. Makâlede 2001-2021 döneminde Türkiye ile Japonya’da çeyrekler, yıllar îtibarıyle finansal kabarcıklar konu alınmakta ve iki ülke arasında mukâyeseye gidilmektedir. Kabarcık patlamaları ve sonuçlarına odaklanılmakta, olaya makro perspektiften bakılmaktadır. Negatif kabarcıkların makroekonomik istikrarsızlık mahiyetinde olgularla münâsebeti olup olmadığı amprik olarak tesbit edilmeye çalışılmaktadır. Kabarcıkların teşhisinde sâdece aktif piyasası ortalama fiyat endeksinde değişme (%) değil, ayrıca büyüme ve enflasyon oranı esas alınmıştır. Mukâyesede Japonya G8, Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler üyesi olduğundan tercih edilmiştir. Üç soruya cevap hedeflenmiştir: (ı) Negatif kabarcıktan büyümede düşme, iktisadî daralma, kümülâtif reel maliyete doğru münâsebet var mıdır? (ıı) “Finansal aktif piyasası Türkiye ile Japonya’dan hangisinde daha istikrarlıdır? (ııı) Finansal aktif piyasası istikrarsızlıkları (kabarcık patlamaları) makroekonomik istikrarı bozmakta mıdır? Ulaşılan cevaplar şöyledir: (1) Finansal aktif piyasası Japonya’da daha istikrarlıdır. (2) Kabarcık patlamaları ile makroekonomik istikrarsızlıklar arasında orta derecede münâsebet vardır. (3) Patlamaların makroekonomik istikrarı bozucu etkisi mevcuttur ve kabarcıklar çeyrekler îtibarıyle analiz edildiğinde Japonya’da, yıllar îtibarıyle analiz edildiğinde Türkiye’de daha kuvvetlidir.
Keywords : Finansal kabarcık, Kabarcık patlaması, Aktif piyasası, Türkiye, Japonya