SES SEMBOLİZMİ VE NESNE ALGISI İLİŞKİSİNE DAİR BİR İNCELEME

Authors : Dicle Dövencioğlu

Pages : 899-906

View : 131 | Download : 108

Publication Date : 2023-10-18

Article Type : Review Paper

Abstract :Ses sembolizmi, sözcüklerin ses özellikleri ve anlamları arasında rastgele olmayan bir ilişki olduğuyla ilgilidir. Bu konudaki nesnelerle ilgili yapılan çalışmalarda ses frekansının algılanan şekiller ile olan sistematik ilişkisi olarak sıklıkla araştırılmıştır. İnsanlar daha yüksek frekanslı sesleri açısal şekillerle ve düşük frekanslı sesleri yuvarlak şekillerle ilişkilendirir ve bu da Buba/Kiki etkisi olarak bilinir. Buna paralel olarak /i/ sesinin genellikle küçük, /a/ sesinin ise büyüklük özellikleriyle ilişkilendirildiği bulunmuştur. Dolayısıyla ses sembolizmi boyut algısında da görülmektedir. Ses sembolik kelimelerin bir alt grubu olan yansıma kelimeler tanımladıkları malzemelerin sesini taklit eder. Japonca\'da bu kelimeler, diğer duyusal deneyimlerin yanı sıra yüzey malzemesi niteliklerinin algılanmasıyla da bağlantılıdır. Japonca\'ya benzer şekilde, Türkçe de günlük konuşmalarda sıkça kullanılan ses sembolik kelimeler bakımından oldukça zengindir (örneğin, şap şap, tıkır tıkır). Bu yazıda öncelikle Buba/Kiki etkisi etrafında alanyazındaki ses-şekil ilişkilendirmelerine örnekler verilecektir. Daha sonra ses-boyut ilişkisine değinilecektir. Son olarak ses sembolizminin nesnelerin sadece şekil veya boyutlarıyla ilgili değil, malzemeleriyle de ilgili olduğunu gösteren çalışmalara yer verilecektir. Türkçe’deki kısıtlı örneklere değinilerek yazı sonlandırılacaktır.
Keywords : ses sembolizmi, algı, buba kiki etkisi