SU GÜVENLİĞİ AÇISINDAN SINIR AŞAN SULAR: FIRAT NEHRİ ÖRNEĞİ

Authors : Ömer Faruk BİLBAY, Abdullah ÇELİK, Ali Burak AKSUNGUR

Pages : 283-292

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2019-09-23

Article Type : Conference Paper

Abstract :Dünya temiz su kaynakları doğal ve beşeri faktörlere bağlı olarak hızla tükenmektedir. Hızlı nüfus artışı, teknolojik gelişmeler ve küresel ısınmanın olumsuz etkileri bu süreci hızlandıran faktörlerin başında gelmektedir. Su sorunları, kentsel alanlarda içme, kullanma suyu yetersizlikleri ve su kirliliği olarak ortaya çıkmaktadır. Kırsal alanlarda ise bilinçsiz aşırı sulama sonucu yeraltı su seviyesi giderek düşmekte, tarımda kullanılan kimyasal atıklar toprağa karışarak yeraltı sularını kirletmekte ve bilinçsiz sulama sonucu oluşan buharlaşma su kayıplarını arttırmaktadır. Yaşanan bu sorunlar su kaynaklarının her geçen gün biraz daha önem kazanmasına yol açmıştır. Suyun artan önemiyle birlikte su kaynağı bol olan ülkeler mevcut su kaynaklarını en verimli kullanma, su kaynakları yetersiz olan ülkeler ise yeni su kaynağı bulma arayışına girmişleridir. Bu durum sınır aşan suların paylaşımındaki sorunların artmasına ve ülkeler arasında diplomatik krizler yaşanmasına neden olmuştur.  Su kaynaklarına sahip olmanın fırsat mı tehdit mi olduğu sorunsalı gündeme getirmiştir.  Su güvenliği tartışmaları su kaynaklarının temiz, içilebilir ve sürdürebilir olmasının yanı sıra su kaynaklarını uluslararası boyutta korumasının ve paylaşımının nasıl sağlanacağı üzere yönelmiştir. Söz konusu durum sınır aşan su kaynaklarına sahip ülkemiz için de geçerlidir. Ülkemiz su kaynakları bakımından zengin olmamakla birlikte gelecekte su kıtlığı yaşayabilecek ülkeler arasındadır. Bu açıdan sınır aşan suların güvenliği ve verimli kullanımı konusundaki sorunların çözüme kavuşması ülkemiz su kaynakları yönetimi noktasında önem arz etmektedir. Öyle ki Fırat nehri, Türkiye’nin içilebilir, hidropolitik ve yenilebilir enerji su potansiyeli açısından Türkiye’nin en önemli su kaynaklarının başında gelmektedir. Bu denli zengin bir yapıya sahip olan Fırat nehri yönetimi üzerinde tarihsel anlaşmazlıklar süregelmiştir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin en büyük içilebilir su ve hidroelektrik enerji kaynağına sahip olan Fırat nehri su yönetiminde ortaya çıkan-çıkacak sorunları uluslararası boyutlarda ele almaktır. Çalışmada literatür çalışması yapılacak olup tarihsel olarak Fırat nehri su yönetiminde ulusal ve uluslararası sorunların analizi yapılacaktır. Böylelikle kavramsal çerçeveden sonra su potansiyeline ilişkin bilgiler verilecektir. İkinci kesimde Fırat nehri su paylaşımında tarihsel olarak yaşanan anlaşmazlık nedenleri irdelenerek, güncel tartışmalara etkileri incelecektir. Çalışmanın sonuç kısmında ise Fırat nehri üzerinde olası uluslararası risklerin neler olduğunun tespiti yapılacak ve çözüme yönelik önerilerde bulunulacaktır. Çalışma su yönetimini ulusal ve uluslararası boyutlarda ele aldığı için önem arz etmektedir. 
Keywords : Fırat Nehri, Su yönetimi, Sınır Aşan Su Kaynakları