Tıbbi Bir Bitki Adıyla İlgili Yeni Bir Okuma Denemesi: Lāleḳızaḳ

Authors : Elif Gizem Karaoğlu Kirenli

Pages : 65-74

Doi:10.31451/ejatd.1557241

View : 82 | Download : 77

Publication Date : 2024-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Fitoterapi, bitkilerle tedavi yönteminin günümüzdeki adı olup geçmişi insanlık tarihinin ilkel çağlarına kadar uzanır. İnsanların doğayla iç içe yaşadığı ve kimyasal ilaçlarla tanışmadığı dönemlerde, tedavi amacıyla bitkilerden doğrudan veya çeşitli işlemlerle yararlanıldığı tıbbi metinlerden anlaşılmaktadır. Tıbbi metinler, bitkilerin ilaç yapımında temel bir kaynak olarak kullanıldığını ve insanoğlunun şifa arayışında önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Geleneksel tıp tarihi incelendiğinde, bitkilerin ilaç yapımında kullanılmasının tıp ve eczacılık terminolojisine önemli katkılar sağladığı görülmektedir. Bu durum, bitki adlarının yalnızca botanik bilimi için değil, aynı zamanda dil bilimi gibi farklı alanlar için de bir araştırma konusu olmasını sağlamıştır. Bu çalışmada, Çağatay Türkçesinin son döneminde yazılmış bir tıp metninde geçen lāleḳızaḳ bitkisinin adlandırılması ve anlamlandırılması incelenmiştir. Literatür tarama yöntemiyle hazırlanan çalışmada, öncelikle kaynak olarak kullanılan eser tanıtılmış ve bu eserde yer alan bitki adlarına ilişkin söz varlığı sunulmuştur. Ardından lāleḳızaḳ bitkisinin literatürdeki farklı okunuş ve anlamlandırılmaları tespit edilmiş; sonuç bölümünde ise bu tespitler yorumlanarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın ad bilimi, bitki ad bilimi ve Çağatay Türkçesinde bitki adlarıyla ilgili yapılacak çalışmalara katkı sunması amaçlanmıştır.
Keywords : Çağatay Türkçesi, Tıp Metni, Söz Varlığı, Bitki Adları, Lāleḳızaḳ