Kuraklığı Önlemek ya da Çare Olmak Üzere Düzenlenen Ritüeller

Authors : Berivan VARGÜN

Pages : 47-64

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2019-02-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Ritüeller, toplumsal yaşamda yarattıkları etkiler ile günlük yaşam pratiklerinin temel dinamikleri olma özelliği gösterirler.  Ritüellerin kültür içindeki önemi, işlevleri ve özellikle günlük yaşam süreçlerindeki etkileşim ağları, ait olunan kültürün değerlerini sergilemesi açısından önemlidir. Sosyo kültürel değerler sistemi içinde ritüeller; görünen anlamlarının yanı sıra simgesel çeşitli motiflerle bezenerek başkaca anlamlar sergilemektedirler. Açıklayamadığı durumlar karşısında insan, içinde yaşadığı kültürel ardıla göre değişkenlik gösteren pratikler ve ritüellerle; iklime, çevresel faktörlere, coğrafi ve kültürel koşullara çeşitli çözümler üretmeye çalışmıştır. Ekonomik uğraşıları yağmura gereksinim gösteren tarım toplumları, kurak mevsimlerde yağmuru kontrol etmek için karmaşık büyüsel-dinsel pratiklere ve ritüellere başvururlar. Anadolu’da özellikle geleneklerin ağır bastığı kırsal bölgelerimizde, kuraklığı önleme ya da kuraklık içinde iken bu duruma bir çare olması amacıyla başvurulan yollar arasında “Yağmur Duaları” gelmektedir. Yağmur Duası ritüellerine bakıldığında, uygulamalar sırasında dini motiflerin ağır bastığı görülmekle birlikte, dua öncesi ve sonrasında yapılan pratikler ayrıntılı incelendiğinde din dışı farklı motiflerle de karşılaşılabilmektedir. Yağmur duası sırasında sergilenen pratikler ve uygulamalar bölgeden bölgeye çeşitlilik göstermektedir. Kars’ın Alaca Köyü insert ignore into journalissuearticles values(ve çevre köyler); ile Ardahan’ın Çağlayık Köyünde gerçekleştirdiğimiz derinlemesine görüşme ve gözleme dayanan çalışmada, kuraklığı önlemek ya da çare olmak üzere düzenlenen ritüellerin iki şekilde gerçekleştiğini görmekteyiz. Bunlardan birincisi İslami motifleri içinde barındıran ve köylerin çevresinde açıklık alanlarda, dağ başlarında ya da köyün yakınındaki şehitlikte gerçekleştirilen, tüm köylünün katıldığı ve sonrasında kurban kesilerek yemek ikramı yapılan “Yağmur Duası” ritüeli, ikincisi ise çocuklar tarafından bir çalı süpürgesinin gelin gibi süslenerek köyün içerisinde kapı kapı dolaştırılarak gerçekleştirilen “Buka Barane” insert ignore into journalissuearticles values(Yağmur Gelini); uygulamasıdır.  Çalışmamızda her iki uygulama yapısal işlevsel açıdan incelenmiş olup bu pratiğin ifade ettiği farklı anlamlar ortaya konulmaya çalışılmıştır.  
Keywords : Ritüel, Yağmur Duası, Gelenek, İnanç