Orhon Yazıtlarındaki adınçıg bark Üzerine

Authors : Yong-Sŏng LI

Pages : 43-52

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2011-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Orhon Türkçesi, yazılı kayıtları bize kadar gelen en eski Türk diyalektidir. Moğolistan’da, başlıca Orhon Irmağı havzasında bulunan, dolayısıyla uygun olarak ‘Orhon Yazıtları’ diye adlandırılan yazıtlar vasıtasıyla bize biliniyor.Danimarkalı bilgin Vilhelm Thomsen Orhon ve Yenisey yazıtlarında kullanılan eski Türk yazısını deşifre etmeyi başardığından beri çok sayıda bilgin yazıtların metinlerini yorumlamaya çalışmıştır.KT G 12 ve BK K 14’deki adınçıg bark ibaresini içeren cümleler, Fin ve Rus keşif heyetlerinin ilk Orhon yazıtları kopyalarında farklı çıkıyor. Üstelik bu cümlelerin kısımları daha o zamanlarda tahrip olmuş ve okunaksız durumdaydı.Söz konusu cümleler 1896’daki V. Thomsen’in okuyuşuna dayanılarak hemen hemen her zaman şöyle okuna gelmiştir:aŋar adınçıg bark yaraturtum insert ignore into journalissuearticles values(KT G 12);aŋar adınçıg bark yar[atıt]dım insert ignore into journalissuearticles values(BK K 14);“Onlara olağanüstü bir anıt-mezar yaptırdım.”Halbuki kr.ivm ve ..i…d harflerini insert ignore into journalissuearticles values(IO 7); adïnčïg bark okumak zordur. Ayrıca, eski Türk yazıtlarında adïnčïg bark ibaresinin başka bir örneği de yoktur. Bu arada, Söz konusu cümleler 1896’daki W. Radloff’un baskısı ve 1897’deki onun okuyuşuna dayanılarak, onun baskıları birkaç kez değiştirilmişse de, şöyle okunabilir:insert ignore into journalissuearticles values(a);ŋinsert ignore into journalissuearticles values(a);r : m[insert ignore into journalissuearticles values(ä);n : tinsert ignore into journalissuearticles values(a);]ş binsert ignore into journalissuearticles values(a);rk : yinsert ignore into journalissuearticles values(a);rinsert ignore into journalissuearticles values(a);turtinsert ignore into journalissuearticles values(u);m : “Onlara b[en ta]ş anıt-mezar yaptırdım.” insert ignore into journalissuearticles values(KT G 12);[minsert ignore into journalissuearticles values(ä);n] insert ignore into journalissuearticles values(a);ŋinsert ignore into journalissuearticles values(a);r tinsert ignore into journalissuearticles values(a);şinsert ignore into journalissuearticles values(ı);g : binsert ignore into journalissuearticles values(a);rk : yinsert ignore into journalissuearticles values(a);rinsert ignore into journalissuearticles values(a);[tinsert ignore into journalissuearticles values(ıt);]dinsert ignore into journalissuearticles values(ı);m : “[Ben] onlara taştan anıtmezar yap[tır]dım.” insert ignore into journalissuearticles values(BK K 14);Taş bark ‘taş anıt-mezar’ ibaresi Orhon yazıtlarında üç kez insert ignore into journalissuearticles values(KT G 13, KD; BK K 15); daha geçiyor
Keywords : adınçıg bark, Orhon yazıtları, Orhon Türkçesi, taş bark