NEHCÜ’L-FERĀDİS’TEKİ ARAPÇA-FARSÇA KÖKENLİ KELİMELERDE “KAPALI E” ÜZERİNE

Authors : Bilâl YÜCEL

Pages : 7-26

View : 10 | Download : 10

Publication Date : 2017-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’deki eski metin çalışmalarında Arapça-Farsça kökenli kelimelerin yazı çevriminde ünsüzler ve birkaç uzun ünlü insert ignore into journalissuearticles values(ā, i, ū, ō); işaretlenmekte, “kapalı e” sesleri ise belirtilmemektedir. Bunlarda görülen farklı harf veya işaretler ise kelimenin klasik biçimi üzerinden değerlendirilerek genellikle imla hatasına bağlanmaktadır. Oysa ses bilgisi tarihi üzerine sürdürülen çalışmaların daha kapsayıcı hâle gelebilmesi için alıntı kelimelerin de eş zamanlı bakış açısıyla irdelenmesi gerekmektedir. Bu makalede, klasik biçime uymayan ve sesçil değer taşıyan işaretlerden yola çıkılarak Nehcü’l-Ferādis’teki Arapça-Farsça alıntılarda “kapalı e” konusu araştırıldı. İmla-fonoloji bağlantısı çerçevesinde yürütülen incelemede ilk ünlüsü “üstün+ye” ile yazılmış, kaynak veya aracı dilde ilk harfi esreli olmasına karşılık NF’de “üstün”le harekelenmiş, ilk harfinde her “iki hareke”yi birlikte taşıyan ve ilk hecesi “üstün+ye+cezim” biçiminde işaretlenmiş kelimeler ele alındı. Tespit edilen yirmi sekiz kelimeden on beşinin “meçhul e” grubuna girdiği insert ignore into journalissuearticles values(bė̄- ġāyet, bė̄-ḫaber, bė̄-hūş, bė̄-meze, bė̄-namāz, bė̄-nihāyet; bė̄hūde, bė̄zār, dė̄v, dė̄vāne, mė̄ve, hė̄ç, pė̄şe, tė̄z; ė̄min);, on üçünün /ė/ sesiyle okunacak biçimde yazıldığı insert ignore into journalissuearticles values(cėlve, dėhḳān, dėrem, ėfṭār, ėḥyā, fėrişte; Bėsṭāmi, ʿėyādet; ėḥrām, Ėḳlimā, ʿėlm; bėyʿet, vėyrān); görüldü.  Ayrıca, konuya bir de art zamanlı bakış açısıyla yaklaşılarak Harezm Türkçesinin bu değerli eserindeki sözü edilen kelimelerin günümüz Türk dili coğrafyasında ne şekilde yaşadığı dikkatlere sunuldu.
Keywords : Nehcül Ferādis, kapalı uzun e ė̄, , meçhul e, kapalı e ė,